Beta Karoten Nedir?

Beta Karoten Nedir? Beta karoten A vitamininin öncül maddesidir. (Provitamin) Karaciğerde depolanır ve ihtiyaç duyulduğu zaman A vitaminine dönüşür.

600 e yakın karotenoid vardır. Bunların hepsi A vitaminine dönüşmez. Dönüşme oranının en fazla olduğu karoten, beta karotendir.

Karotenoidler, meyve ve sebzelere  rengini veren maddelerdir. En önemli karotenoidler; beta-karoten, lutein, likopen ve zeoksantindir.

Karotenoidler, antioksidan özellikleriyle serbest radikallere karşı koruma sağlarlar.

Beta Karoten Açısından Zengin Olan Besinler

Beta Karoten İçeren Besinler : Beta karoten meyve ve sebzelerde bulunur. Ispanak, marul, lahana,  brokoli, kavun, şeftali, havuç, kayısı, kırmızı ve yeşil biber beta karoten açısından zengin besinlerdir.

Genel olarak sarı, turuncu ve koyu yeşil sebzeler ile sarı turuncu meyveler beta karoten içeren yiyeceklerdir.

Beta Karotenin Faydaları

• Beta karoten serbest radikallerin nötralize edilmesine  yardımcı olan güçlü bir antioksidandır.

• Bağışıklık sistemini destekleyerek vücudun enfeksiyonlara karşı mücadele etmesini sağlar.

• Kansere karşı koruyucu etkisi vardır. Ağız, göğüs, mide, kalın bağırsak, serviks, yemek borusu gibi kanser türlerinin görülme sıklığının yetersiz beta karoten alımıyla ilişkisinin olduğunu tespit eden araştırmalar vardır.

• Damar sertliğini ve kalp krizi riskini azaltır.

• Kötü kolesterolden kaynaklanan koroner damar hasarlarının azalmasına yardım eder.

• Yapılan araştırmalara göre beta-karoten kötü kolesterol ve karaciğer yağlarının oksidatif zararlarını engellemektedir.

• Katarakt oluşumunu engelleyebileceği yine yapılan bazı araştırmalarda görülmüştür.

• Beta-karoten, karaciğerde A vitaminine dönüştürüldükten sonra, gece görüşü için gerekli bir pigment olan rodopsine çevrilmek üzere gözün retina tabakasına taşınır. Az ışıklı ortamlarda görme durumu, bu pigment vasıtasıyla gerçekleşmektedir.

• Harvard Tıp Fakültesince yapılan ve sonuçları Archives of Internal Medicine dergisinden yayınlanan araştırmaya göre uzun süreli beta karoten kullanımı zihin sağlığı açısından yararlı olmaktadır.

Beta Karoten Günlük Kullanım Dozu: A vitamini için RDA (Önerilen Günlük Kullanım) değeri günlük 4,000-5,000 IU dür. Beta karoten için resmi bir RDA yoktur ancak 10,000 ve 15,000 IU arası RDA değerinin eşdeğeridir. Beta karotenin 3 mg’ı A vitamininin 5000 IU değerinin karşılığıdır. Genel olarak tavsiye edilen günlük doz  6-12 mg (10.000 IU-20.000 IU) beta karotendir.

Beta karoten E ve C vitaminleriyle  birlikte kullanıldığında etkisi daha da artar.

Beta Karoten Zararları

Sigara içenlerin beta karoten takviyeleri almamaları gerektiğine dair yapılan uyarılar vardır. Sigara içimi ile birlikte beta karoten takviyesi alımının akciğer kanseri olasılığını artıracağı belirtilmektedir.

A vitamini yüksek dozlarda alındığında toksik ( zehirleyici) etki yapar. Oysa Beta karotenin yüksek dozlarda alımında bile toksik etkisi olmadığı düşünülmektedir. 50 mg’a kadar yüksek doz alınmasıyla yapılan araştırmalarda toksik etki görülmemiştir.

Bazı uzmanlar beta karotenin takviye şeklinde de alınabileceğini belirtirken bazıları ise sadece besinlerle doğal yolla alınması gerektiğini ifade ediyorlar.

Beta Karoten Fazlalığı

Beta karoten açısından zengin  yiyeceklerin veya beta karoten takviyelerinin aşırı miktarda alınması cilt renginde koyulaşmaya sebep olabilir.

Bazı araştırmalar Beta-karotenin fazla oranda alımının güneş ışınlarının deride oluşturduğu hasarı yoğunlaştırdığını göstermektedir. Bu yüzden yaz döneminde Beta-karoten takviyelerinin alınması önerilmiyor.

A Vitamini Takviyelerini Akıllı Bir Şekilde Seçmek

• A vitamini takviyesini günlük beslenmemize katmalı mıyız? Bu soruya cevaplar değişir. Bir bilimsel çalışma büyük miktarların kanser epitelyal hücrelerinin gelişimini önlediğini ifade etse de, bir başkası böyle olmadığını söyler.

• İnanıyoruz ki yüksek dozajlı takviye kullanılması uzun vadede sağlık riskleri oluşturabilir ve sadece belirli eksiklik durumlarında düşünülmelidir.

• Kesin bir şekilde söyleyebileceğimiz doğal besinlerden beta karoten içeren bir diyetin kanser riskinin azaltılmasına yardımcı olacağıdır. Bunun arkasındaki neden belirgin değildir, fakat belki beta karotenin diğer karotenlerle veya gıdanın içindeki besinlerin kendileri ile sinerjisinden kaynaklanabilir.

• Diğer yandan, beta karoten sadece vücut ihtiyaç duyduğunda retinole dönüşür, dolayısıyla vücudunuz A vitamininden olduğu gibi bir toksisite riski altında olmayacaktır. Ayrıca beta karoten hücrelerin vücuttaki serbest radikalleri nötralize etmesine yardımcı olan bir antioksidandır.

• Beta karoten kullanmak özellikle bir takviye başka karotenler ve besleyiciler içeriyorsa daha iyi bir çözüm olabilir.

• Dolayısıyla, doğru miktarda beta karoten içeren bilimsel olarak formüle edilmiş gıda takviyesini başka temel besinlerle birlikte kullanmak sağlığa yararlarını artırabilir.