Çinko Nedir?

Çinko Hangi Yiyeceklerde Bulunur? Çinko Nedir? Çinko bir temel gıdadır ve metabolizmanın faaliyetlerine geniş ölçüde dâhil olan çok önemli bir mineraldir.

Çinko minerali vücutta en çok kaslar, karaciğer, böbrekler ve gözlerde yer alır. Erkeklerde prostat bezi ve spermde fazla oranda çinko bulunur.

Çinko faydalarını bütünüyle anlamak için, çinkonun vücuttaki rolünü tam olarak anlamak önemlidir.

Çinko Faydaları Nelerdir?

• Çinko minerali yaraların iyileşmesinde gereklidir, büyüme ve gelişme, saç uzaması, ensülin üretimi, koklama, tat alma ve doğurganlık için lazımdır. Çinko aynı zamanda hamilelik süresince fetüsün uygun büyüme ve gelişimini sağlamada son derece önemlidir. Hamilelik döneminde çinko gereksinimi artar.

• Çinko minerali bağışıklık sistemi için gereklidir. Çinko eksikliği enfeksiyonlara karşı dayanıksız olma sonucunu ortaya çıkarır. Bağışıklıkla ilgili hormon ve salgıların oranında da azalma meydana gelir. Çinko eksikliği olanlarda soğuk algınlığı, grip ve üst solunum yolları hastalıklarına daha çok rastlanır.

• ABD’deki Wayne Tıp Fakültesi tarafından yapılan çalışmada, soğuk algınlığına yakalanan ve en fazla 24 saattir hastalığı çeken 50 kişinin bir bölümüne ayaktayken her 2-3 saatte bir 13,3 miligramlık çinko asetat pastilleri, diğerlerine ise placebo verilmiş; çinko alanlarda öksürük, burun akıntısı ve kas ağrısı gibi belirtilerin yaklaşık 4 gün sürdüğü, placebo grubunda ise bu sürenin bir hafta olduğu görülmüştür.

• Mayo Kliniğince yapılan bir araştırmaya göre çinkonun bağışıklık sistemini desteklemesi yalnızca enfeksiyonu durdurmakla kalmıyor; dokuyu yenileyip ve tümör hücrelerini elimine ediyor.

• Araştırmalar, çinkonun, verem ya da kolibasili bakterisi gibi mikropları yenmek için bağışıklık sistemi hücrelerine yardımcı olduğunu göstermektedir. ‘Cell Host & Microbe’ adlı dergide yayınlanan araştırmaya göre, bağışıklık hücreleri, özellikle çinko gibi ağır metal rezervlerini mikropları zehirlemek için bir anti-bakteri silahı gibi kullanmaktadır.

• Çinko minerali erkekte sperm üretiminde gereklidir.

• Louisiana Devlet Üniversitesi Tıp Merkezince yapılan bir araştırmada çinkonun maküler dejenerasyona bağlı görüş kaybını kontrol etmede yardımcı rol oynayabileceği tespit edilmiştir.

• Çinko, kanserle mücadelede büyük önem taşıyan T-hücrelerinin olgunlaşması için gerekli olan bir mineraldir. Vücuttaki çinko seviyesi azaldıkça bağışıklık sisteminin kansere karşı mücadelesi de zayıflar. Amerika’da yapılan bir araştırmada, kanser hastalarının %55’inde çinko eksikliğinin olduğu tespit edilmiştir. Çinko eksikliğinin prostat, yemek borusu ve akciğer kanserlerine yol açtığı da saptanmıştır.

• Wayne State Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ananda Prasad, bağışıklık sistemi hücrelerinden T hücrelerinin çinko minerali sayesinde hayatta kaldığını ve ciddi çinko eksikliğinde T hücrelerinin yok olduğunu belirtiyor. Prof. Dr. Prasad bu durumun baş boyun ve yemek borusu kanseri yönünden önemli risk oluşturduğunu ifade ederek, çinko eksikliğinin özellikle yemek borusunda tabakalaşma ve ardından kansere yol açtığını belirtiyor. Prof. Dr. Prasad ayrıca, tek başına çinko kullanımının sarı noktaya bağlı körlükte %25 oranında gerileme sağladığını ve ölümcül olabilen Wilson hastalığında, vücuttaki bakırı azaltmak için çinko terapisinin uygulandığını açıklamıştır.

• Diyabet hastalarında gerekli miktarda alınan çinko ilerideki yıllarda oluşacak komplikasyonları önleyip yaşam kalitesini artırır.

• Tırnak kırılganlığını ve tırnak üzerindeki beyaz lekeleri giderici etkisi vardır.

• Nörodermitis ve sedef hastalığında çinko minerali tedavide olumlu etkiler sağlayabilir.

Çinko Eksikliği Nasıl Anlaşılır?

Eksiklik şeker ve prostat sorunlarına neden olur. Saç ve tırnakların zayıflaması, koku ve tat alma duyusunda azalma, çocuklarda gelişim yetersizliği, zihinsel kapasitenin azalması, iştahsızlık, deride yaşlanma belirtileri, yaraların iyileşmesinde gecikme, akne sorunları yine çinko eksikliğinde ortaya çıkabilecek proplemlerdir.

Çinko eksikliğinde tiroid hormon metabolizması bozulur ve kandaki T3 ve T4 hormonu % 30 oranında azalır.

Çinko Eksikliği Neden Olur?

• Kronik bağırsak rahatsızlıkları olanlar,

• Tek yönlü beslenenler,

• Fazla alkol tüketenler,

• Karaciğer sorunları olan kişiler,

• Aşırı sportif faaliyetlerde bulunanlar,

• Kortizon ve barbitürad gibi ilaç kullanan kişilerde çinko eksikliği görülür.

Çinko İçeren Gıdalar – Çinko Eksikliği İçin Ne Yemeli?

Çinko birçok günümüz gıdalarında bulunabilir. Karides, istiridye, balık, et, karaciğer, buğday tohumu, kabak çekirdeği, ayçiçeği çekirdeği, tüm tahıllar, ceviz, badem, yumurta, peynir ve süt çinko içeren yiyecekler arasındadır.

Yüksek oranlarda lifli gıda tüketimi çinko seviyesini azaltabilir. Lifli bitkisel gıdalardaki fitat çinkoya bağlanır ve onu vücudun faydalanamayacağı hale getirir.

Proteinli besinlerle alınan çinko vücut tarafından daha iyi emilir.

Vejetaryen diyetlerde çinko eksikliği çok yaygındır ve temel olarak yüksek tahıl içerikli vejetaryen diyetlerde bulunan ve organik asitlerden oluşan fitatlardan kaynaklanır. Bu fitatlar çinkoyu tutar ve emilemez hale getirir. Dolayısıyla vejetaryenlerin çinko takviyeleri kullanması önerilir.

Günlük Çinko Kullanımı

Günlük çinko ihtiyacı yaklaşık 15 mg dır. 50mg dan fazla alınması tavsiye edilmez. Eğer uzun süreli çinko kullanılacaksa günlük olarak 20 mglık doz önerilir. Çinko pikolinat ve çinko gluconate en iyi tolere edilen takviye türleridir.

Fazla miktardaki kalsiyum çinkonun emilimini olumsuz yönde etkileyebilir.

Multivitaminlerin birçoğu günlük izin verilen çinko miktarını içerir.

Çinko Fazla Alındığında Ne Olur?

Bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve bakır emiliminin bozulmasına neden olabilir.