Pankreas Nedir ve Ne İşe Yarar?

Pankreas Nedir? 70-100 gr ağırlığında,13-15 cm uzunluğunda olan pankreas, bir iç ve dış salgı bezidir. On iki parmak bağırsağının içerisinde, birinci ve ikinci bel omurlarının önünde yer alan pankreasın, sindirim enzimleri ve kan şekerini düzenleyen insülün hormonunu salgılamak gibi iki önemli görevi vardır. Pankreastaki ekzokrin doku, besinleri sindirmek için enzimler üretip bağırsağa yollar, endokrin doku ise kan şekerini dengeleyen insülin ve glukagon adlı hormonları üretip kan akımına salar.

Pankreas Nerede Bulunur?

Karaciğerin altında mide ile omurga arasında yerleşik olup, başı onikiparmak bağırsağıyla bağlantı halindedir. Baş, boyun, gövde ve kuyruk olmak üzere 4 bölümden oluşur. Derin yerleşimli ve ulaşılması zor bir organdır.

Pankreasla ilgili hastalıklar;

Pankreatit

Pankreas bezinin farklı sebeplerle iltihaplanması olan pankreatitin, akut ve kronik olmak üzere 2 türü vardır. Pankreas bezinin tahrip olmasıyla bağırsağa saldığı enzimler, ortama yayılır ve kana karışır. Bu salgılar, yayıldıkları ortamın dokularında erime ve çürümelere yol açabilirler. Safra kesesi taşları, alkol kullanımı, trigliserid seviyesinde artış, hiperkalsemi, kistik fibroz ve kortizon, sülfonamid, ACE inhibitörleri, östrojen ilaçları pankreatit oluşumunda rol oynayabilirler.

Pankreas İltihabı Belirtileri; Pankreatitin en önemli belirtisi şiddetli ağrıdır. Ağrı özellikle mide bölgesinde ve karnın orta kısımlarında hissedilir, bele, sırta, göğse ve karnın üst ve alt kısmına da yayılabilir. Ateş, bulantı, kusma, iç kanamaya bağlı ani kan basıncı düşmesi ve şok hali görülebilir.

Pankreas Yetersizliği

Pankreasın, bağırsaklardaki yiyecekleri parçalamak ve emilimlerini gerçekleştirmek için gerekli enzimleri yeterli oranda üretme – taşıma işlevinin kaybolması nedeniyle ortaya çıkar. Genellikle çocuklarda kistik fibroz ve yetişkinlerde kronik pankreatitle bağlantılıdır. Daha az oranda ise pankreas kanseriyle ilişkilidir.

Pankreas Kanseri

Pankreas Kanserinin Nedenleri; Sigara, alkole bağlı kronik pankreatit, herediter pankreatit, diyabet, bazı kolon polip tipleri, ailede kolon ya da pankreas kanseri bulunması ve yağ oranı yüksek gıdalarla beslenme gibi etkenler pankreas kanserine yol açan faktörlerdir.

Pankreas Kanserinin Belirtileri; Hastalık  iştahsızlık,  kilo kaybı, üst karında hissedilen ve bazen sırta vurabilen ağrı, halsizlik, çabuk yorulma, bulantı, depresyon, göz aklarında sararma, idrarda koyulaşma ve dışkı renginde açılma gibi belirtilerle kendini gösterir. Pankreas kanseri genellikle erken dönemde fark edilemez. Fark edildiği zaman da lenf kanalları ve sinirler aracılığıyla çok çabuk yayılır. Ameliyat olsa bile hastanın 5 yıl yaşama şansı yaklaşık %20 oranındadır. Erken teşhis konulabilirse 5 yıl yaşama şansı %50 olabiliyor.

Pankreas Testleri

Kan ve idrar biyokimyasal incelemeler yapılır. Özellikle kan şekeri, amilaz, lipaz, bilirubinler, ALT, AST, ALP ve CA-19.9 (Tümör belirteci) gibi durumlar araştırılır.

Pankreas kanserinin 4 evresi vardır. Tümör teşhisi için batın ultrasonografisi, bilgisayarlı batın tomografisi, MRI ve PET  kullanılır. Ayrıca endoskopik ultrasonografi ve endoskopik retrograd kolanjiopankreatografi gibi yöntemlerden yararlanılabilir.