Gut Hastalığı Belirtileri. Nikris Hastalığı Nedir? Nikris hastalığı olarak da bilinen gut hastalığı böbreklerden atılan ürik asit kristallerinin eklemlerde ve böbreklerde birikmesiyle meydana gelir. Ürik asit fazlalılığı, ürik asit yapımının fazla olması, böbreklerden atımının az olması veya vücutta ürik asit haline dönüşen pürinlerin besinlerle fazla oranda alınmasından kaynaklanır.
Gut Neden Olur?
Gut genellikle 40-65 yaşın üzerindeki fazla kiloya sahip, yüksek oranda proteinle beslenen ve alkol kullanan erkeklerde (özellikle mayalı içkiler) ve menopoz sonrası ileri yaşlarda kadınlarda görülen bir eklem hastalığıdır. Erkeklerin kanında ürik asit düzeyi daha fazla olduğu için bu hastalık erkeklerde kadınlara göre 3 kat daha fazla görülür.
Ürik asit, insan hücrelerinde bulunan ve önemli işlevleri olan pürin adlı maddelerin yıkımı sonucunda oluşan bir maddedir.
Kan ürik asit seviyeleri arttıkça gut riski de artar. Kanda ürik asit seviyesinin kadınlarda 6 mg/dl, erkeklerde 7 mg/dl’nin üzerinde olması tehlikelidir. Ürik asidin kanda yüksek olması hiperürisemi olarak ifade edilir.
Ürik Asit Neden Artar?
• Yüksek miktarda proteinli besinler almak, süt, beyaz peynir, kabuklu deniz hayvanlarının ve kırmızı etin fazla yenmesi ürik asidi artırır.
• Herhangi bir hastalık sebebiyle de ürik asit üretimi artabilir. Fazla proteint üketilmese bile vücudda böbreklerin atabileceğinden fazla ürik asit imal edilir ve ürik asit birikmesi meydana gelir.
• Böbreklerin ürik asidi atma işlevinin bozulması da ürik asit birikimine neden olur.
Kanda ürik asit fazlalığı olan herkeste gut hastalığı meydana gelmez. Erişkinlerin %10’unda hayatlarının bir döneminde hiperürisemiye rastlanabilir. Ancak gut hastalığı oluşmasa bile hiperürisemi ile koroner kalp hastalığı, diyabet, kan yağlarında yükselme, yüksek tansiyon, inme gibi ciddi sağlık proplemlerinin bir arada görülme olasılığı yüksektir.
Gut Hastalığı Belirtileri
Gut bazı eklemlerde ağrı, duyarlılık, kızarıklık, şişlik ve ısı artışıyla ani olarak gelişen, şiddetli ataklarla kendini gösteren bir hastalıktır. Ataklar çoğunlukla her seferinde bir eklemi etkiler ve bu eklem genellikle ayak başparmak eklemi olur. Bunun dışında diz, dirsek ve el bileği gibi diğer eklemler de etkilenebilir. Çok eklemde ve sürekli olduğunda kronik gut hastalığı sözkonusu olur. İlerlemiş hastalığı olan kişilerde farlı eklemlerde tutulum ve eklem deformiteleri görülebileceği gibi, cilt altında da ürik asit birikimlerine bağlı ağrısız nodüller oluşabilir. Ürik asit fazlalığına bağlı böbrek taşları ve böbrek çalışmasında bozukluklar da meydana gelebilir.
Ürik asidin eklemlerde birikmesi akut gut krizlerine, uzun vadede de ise ürik asit artiritine neden olur.
Ürik asit birikimi sebeiyle olan ataklar, genellikle 3 ila 10 gün sürer.
Gut hastalığı özellikle kronik böbrek yetmezlikleri olanlarda, kan yağlarının yüksek olduğu durumlarda, tiroid bezinin az çalıştığı ya da bezin faaliyetlerinin çok fazla olduğu hallerde ve protein yıkımını arttıran ikincil hastalık gruplarında daha sık görülür.
Gut Hastalığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Tedavi edilmemiş hastaların bir kısmında gut kronik ve birçok eklemi tutan bir hastalık haline dönüşebilir. Bu hastalarda yıllar içinde dokularda ürat depolanması oluşur. Bu birikimler deri altında kolayca farkedilebilir. Araştırmalar, iç organlarda da ürat birikimi olduğunu göstermektedir.
Kronik hale gelen gut hastada hareket kısıtlılığına neden olabilir. Ürat kristalleri böbrekte depolanarak veya taş oluşturarak böbrek hastalığına yol açabilir.
Erken yaşlarda gut hastalığına yakalanan kişilerde bir süre sonra hipertansiyon, diyabet, trigliserit yüksekliği gibi sorunlarda meydana gelebilir.
Gut Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Gut hastalığının teşhisi hastanın çeşitli özellikleri gözönünde bulundurularak doktor tarafından konabilir. Kan ürik asit seviyesi ve 24 saatlik idrar örneğinde ürik asit seviyelerinin ölçümü teşhisi destekler. Ayrıca iltihaplı eklemden sıvı alınarak, bu sıvının özel bir mikroskop altında incelenmesi yapılabilir.
Gut Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavide ürik asit sentezinin yapımını azaltan ve bu asidin atılımını sağlayan ilaçların yanında diyet uygulanır.
Akut gut ataklarında ağrı kesici olarak indometasin verilebilir. Kanda ürik asit birikimini azaltmak için ‘allopurinol’ adlı kimyasal madde içeren ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar ürik asit yapımını engelleyerek etki gösterirler.
Normal beslenen bir kişinin 24 saatlik idrarında 800-1000 mg ürik asit atılabiliyorsa, bu hastalara ürik asit yapımını azaltan ilaçlar verilir. Daha alt seviyelerde ise ürik asit atılımını arttırıcı ilaçlar kullanılır.
Kandaki ürik asit seviyesini azaltan ilaçlar kriz sırasında kesinlikle kullanılmamalıdır. Bu tür ilaçlar kriz sonrası yüksek ürik asit düzeyini kontrol etmek amacıyla kullanılır.
Gut Hastalığında Beslenme
Ürik asit düzeyi yüksek olan kişilerin ürik asidin ön maddeleri olan pürinleri yüksek miktarda içeren besinlerden kaçınması, alkol kullanmamaları, ürik asidi artırabilen idrar söktürücü ve aspirin gibi ilaçların kullanımında dikkatli olmaları gerekir.
• Yüksek oranda pürin içeren gıdalar ; sakatatlar, havyar, hamsi, sardalya gibi küçük balıkların 100 gramı 150-300 mg pürin içerir.
• Orta seviyede pürin içeren gıdalar; et, tavuk, kuru baklagiller, mantar, kuşkonmaz, ıspanak, karnabahar gibi besinlerin 100 gramında 50-150 mg pürin bulunur.
• Düşük oranda pürin içeren gıdalar; süt ve süt ürünleri, yumurta, tahıllar, sebze ve meyvelerin 100 gramında 0-15 mg pürin vardır.
Boston Üniversitesince 80 bin kadın üzerinde yapılan bir araştırmaya göre günde 2 bardak portakal suyu içen kadınların guta yakalanma riski 2.4 kat artmaktadır. Araştırmacılar meyve şekerinin fazla miktarda alımının ürik aside neden olduğunu ve bunun da kana karışarak eklemlerde şişmeye ve ağrıya yol açtığını belirtiyorlar.
Amerika ve Kanadalı araştırmacıların 40 yaş ve üzerindeki 46 bin erkek üzerinde yaptığı araştırma sonucuna göre şekerle tatlandırılmış gazlı içecekler gut hastalığı riskini artırmaktadır.
Yalancı Gut Nedir?
Ürat dışında, kalsiyum-pirofasfat adlı bir madde de kristal oluşturabilir. Kalsiyum-pirofasfat’ın dokularda depolanması sonucunda oluşan ve yaşlılarda daha çok görülen iltihaplı eklem hastalığı yalancı gut olarak ifade edilir. Yalancı gut da ani gelişen eklem iltihaplarına yol açabilir. Tedavisi guta benzemekle birlikte ürik asit seviyesini azaltan ilaçların kullanmına gerek duyulmaz.
Yukarıda yeralan metin haber ve bilgi amaçlı hazırlanmış olup, hekimin uygulayacağı teşhis ve tedavisinin yerine geçmez. Herhangi bir tedavi sürecine başlamadan önce mutlaka sağlık uzmanının görüş ve onayı alınmalıdır.
