KOAH Belirtileri ve KOAH Hastalığı Nedir?

KOAH Nedir? Kronik obstrüktif akciğer hastalığı ya da kısa adıyla KOAH, nefes borularının kronik, iltihabi ve ilerleyici bir hastalığıdır. Nefes darlığı, öksürük, balgam çıkarma, göğüste tıkanma, hırıltılı solunum ve morarma gibi şikayetlerle kendini gösterir.

KOAH temel olarak kronik bronşit ve amfizem denilen hastalıkları kapsar. Bronşit, bronşların tahribat sebebiyle tıkanmasıdır. Amfizem ise hava keseciklerinin yırtılması durumudur. Bronşit ve amfizem, oksijen geçişini engellerek vücudun oksijensiz kalmasına yol açarlar. Uygulanan tedaviye rağmen hastalığın ilerleyici bir karakteri vardır. KOAH sadece akciğerleri etkilemez. Bitkinlik, yorgunluk, uyku bozuklukları, mental problemler, iş gücü kaybı ve sosyal yaşamda önemli kısıtlamalara da yol açar.

KOAH Neden Olur?

• Tütün ve tütün ürünleri, bazı mesleklerde maruz kalınan toz, duman, evlerde kullanılan odun, tezek ve kök benzeri yakıtlardan çıkan dumanın solunması akciğerlerde iltihaba yol açarak normalden daha erken yaşlanmasına sebep olur. KOAH’ın oluşumundan %45 sigara, %15 meslek ve %40 da maruz kalınan gaz ve toz sorumludur. Sigara içenlerde geç belirti veren KOAH tipleri de olduğu için bu kişilere Spirometri denilen cihazlarla hava yollarının darlığının saptanmasına yönelik testler yapılması gerekir.

• Sigara kullanımı KOAH’ın en önemli sebebidir. Hastalık, sigaraya erken başlayan, uzun yıllar ve fazla sayıda sigara içen kişilerde daha erken görülür ve ağır bir seyir izler. Sigara dumanı katran, karbon monoksit ve nikotin, amonyak, arsenik, hidrojen siyanür, formaldehid ve metan gibi zehirli 4000’den  fazla kimyasal madde içerir. Sigara dumanındaki katran akciğerlere zarar verirken, karbon monoksit kan dolaşımına girerek pıhtılaşmaya neden olur ve atardamarların iç duvarlarına zarar verir. Sigara içenlerin %20’si 50’li yaşlarda bu hastalığa yakalanmaktadır.

• 20 sene boyunca günde bir paket sigara içen bir kişinin, kronik bronşite yakalanma olasılığı %50, kronik obstrüktif akciğer hastalığı’na yakalanma ihtimali ise %20’dir.

• 40 yaş üstü, sigara içen veya tozlu ortamlarda bulunan kişilerde kronik öksürük, balgam ve nefes darlığı gibi şikayetlerden en az birinin olması halinde nefes ölçüm testinin yaptırılması gerekir.

• New England Journal of Medicine dergisinde yayınlanan araştırmaya göre sigara içenlerde potansiyel KOAH gelişiminin 3 aşaması bulunmakta, ancak hastalık tüm insanlarda birinci, ikinci ve üçüncü aşama şeklinde gelişmemektedir. İmmün yanıtı ve immün kontrolü arasındaki kişisel dengeden kaynaklanan nedenlerle bazı insanlar ilk aşamada duruyor, diğerleri ikinci aşamada ve bazılarında ise hastalık 3. aşamaya kadar ilerliyor ve akciğerlerde tahribat oluşuyor.

KOAH Belirtileri

KOAH başlangıçta sabahları öksürük, balgam ve tükürme gibi belirtiler gösterir. Bu öksürük, balgam ve tükürme, hastanın kısmen rahatlamasını sağlar. Öksürük önceleri sabah kalkınca görülürken ileri dönemlerde hasta tüm gün öksürmeye başlar. Balgam her geçen yıl daha koyu ve sarı-yeşil renkli, yapışkan bir görünüm alır. Belirtiler özellikle kış mevsiminde artış gösterir. Zaman içerisinde bu tür yakınmalara nefes darlığı ve göğüste hırıltı hissi eklenir. Efor sarf edildiğinde hasta çabuk yorulur. Belirtilerin şiddetlendiği aylarca sürebilen alevlenme dönemleri gelişir. Hastalık ilerlediğinde hastanın, çabuk tükenme, bitkinlik, nefes darlığı ve uykusuzluk sebebiyle günlük aktiviteleri giderek kısıtlanır ve sonunda oksijene ve yatağa bağımlı hale gelir.

Basit üst solunum yolu enfeksiyonları KOAH hastalarında daha ağır seyir izler. Daha kolay bronşit ve zatürre olurlar. KOAH hastasının zatürre riskine karşı önlem olarak grip aşısı ve zatürre aşısı olması da gerekir.

KOAH Komplikasyonları

KOAH başlangıç döneminde sadece akciğerleri etkiler, ancak hastalığın ilerleyen dönemlerinde ise kalp hastalıkları, kas ve iskelet sistemi anormallikleri, nörolojik ve psikolojik bozukluklar, endokrin bozukluklar ve akciğer kanseri gelişimine yol açar.

KOAH Teşhisi

Akciğer röntgeni, solunum fonksiyon testleri ve atardamar kanında oksijen ve karbondioksit basınçlarının ölçülmesiyle kesin tanı kunulur.

KOAH Tedavisi

• KOAH’ın tedavisinde nefes yoluyla alınan ilaçlar, akciğer rehabilitasyonu, oksijen tedavisi ve basınçlı hava veren cihazlar (BPAP, CPAP) gibi yöntemler uygulanmaktadır.

• Tedavide hava yollarını genişletici ve hava yolundaki ödemi ve iltihabı azaltıcı ilaçlar kullanılmaktadır. Genellikle birden fazla ilaç bir arada kullanılır. İlaçların yanı sıra hastanın kesinlikle sigarayı bırakması gerekir. Nebulizer vasıtasıyla hava yoluna çekilerek kullanılan ilaçlardan faydalanılır. İlerlemiş vakalarda hastalara evde oksijen tedavisi uygulanabilir, basınçlı cihazlarla hava yollarının açık kalması desteklenebilir. Kandaki oksijen basıncı 55’in altında olan hastaların devamlı oksijen kullanmaları gerekir. Evde oksijen kullanmak zorunda kalan hastaların yarısı zamanla yoğun bakıma ihtiyaç duymaktadır.

• KOAH tedavisinde kullanılan ilaçlar hastalığın alevlenmesini gidermede ve atakları önlemede etkili olmakla birlikte; hastalığı ortadan kaldırmazlar.

Diğer Tedaviler

• Ozon Terapi: Astım, Amfizem, KOAH gibi solunum yolu hastalıklarında uygulanan bir yöntemdir. Ozon terapi kanın oksijen taşıma işlevini artırıcı etki gösterir. Dokuların daha çok oksijenlenmesini sağlayarak hipoksemi ve doku hipoksisini giderir. Ozonun endotel hücrelere etkisi sonucu düz kasların gevşemesiyle bronş spazmı çözülerek solunumun rahatlamasını sağlar.

• Ayrıca balgam sulandırıcı ve antioksidan etkisi olan Asetilsistein adlı maddeninin KOAH hastalarında yararlı olabileceği düşünülmektedir.