Damar Sertliği Belirtileri ve Tedavisi

Damar Sertliği Nedir? Damar sertliği (ateroskleroz) kalbi besleyen damar duvarlarında yağ ve kireç birikimiyle meydana gelir. Yüksek tansiyon, kolestrol fazlalığı, diyabet, sağlıksız beslenme, şişmanlık, aşırı alkol tüketimi ve sigara kullanımı damar sertliğini tetikleyen faktörlerdir.

Damar sertliği bütün organ ve dokulara ulaşarak, gerekli besini ve oksijeni taşıyan atardamarlarda tıkanıklıklara neden olur.

Damar sertliği vücuttaki atardamarları tutan bir rahatsızlıktır ve birden fazla damarın tutulması çok sık görülür. Damar sertliği kalp, beyin, böbrek ve bacak damarları hastalığı olarak 4 gruba ayırılır.

Damar sertliği en fazla kalbi besleyen koroner damarları, beyni besleyen şah damarları ve bacakları besleyen femoral damarları etkiler.

Kalbi besleyen koroner damarların tıkanması dinlenme esnasında veya  egzersizle kendini gösteren göğüste yanma, göğüs ağrısı, kalp krizi, kalp ritm bozuklukları ve bunların komplikasyonlarıyla doğrudan ölüme sebebiyet verecek sorunlara yol açar.

Şah damarlarının tıkanması geçici ya da kalıcı körlüğe veya felçlere, inmelere neden olur.

Bacakları besleyen damarların tıkanması ise yüründüğü zaman görülen ağrıya, ayaklarda yaralara ve kangrene yol açabilir.

Birçok kişi kalp krizi geçirdikten sonra damar sertliğinin farkına varabilmektedir.

Damar Sertliği Nedenleri

Damar sertliğinin oluşumu tek bir sebebe dayanmaz. Genetik yatkınlık düşünülse de bunun damar sertliğine nasıl neden olduğu yeterli derecede bilinmemektedir. Bazı genetik faktörlerin, risk unsurlarının da etkisiyle damar sertliğinin oluşumunda rol oynadığı düşünülüyor.

Damar Sertliği Nasıl Oluşur?

Damar sertliği küçük yaşlardan itibaren oluşmaya başlar, yıllar ilerledikçe artar ve etkileri ileri yaşlarda görülür. Öncelikle kan yağları damar duvarında birikmeye başlar. Damarın iç tabakası yağ nedeniyle kalınlaşır ve buraya fibroblast adı verilen, yaraları tamir için gerekli olan hücreler gelir. Bunun sonucunda damarı daraltan bir doku meydana gelir ve burada kandaki kalsiyum ve fosfor iyonları çökelir. Sonuçta damarın içinin kireç bağlaması ve daralması nedeniyle damar sertliği oluşur.

Damar Sertliği Belirtileri

• Göğüs bölgesinde baskı hissi, egzersiz yaparken sıkışma, yanma hissedilmesi durumunda mutlaka doktora gidilmelidir.

• Damar sertliği kalp damarlarını tutarsa kalp ağrısına ve kalp krizine, boyun damarlarını tutarsa geçici ya da kalıcı felce neden olur.

• Bacak damarlarını tutarsa yürürken ağrıya, yaraya, kangrene ve bacak kesilmesine yol açabilir.

• Damar sertliği böbrek damarlarını tutarsa yüksek tansiyona ya da böbrek yetmezliğine, karın veya göğüs içi büyük damarı tutarsa balonlaşma ve patlamaya sebebiyet verir.

• Herhangi bir şikayeti olmayan insanların damar ultrasonu yaptırmaları erken teşhise imkan sağlar. Ultrasonla damar sertliğinin erken dönemde tespit edilmesi halinde ilaç tedavisi uygulanır ve risk unsurlarının ortadan kaldırılmasıyla ameliyata ihtiyaç kalmaz.

Kimler Risk Altında;

• 50 yaş üzeri,

• Damar sertliği erkeklerde daha fazla görülmektedir,

• Yüksek tansiyonu olanlar,

• Aile üyeleri arasında erken yaşta kalp hastalığına yakalanmış kişiler,

• Kan yağlarının yüksek olması,

• Yüksek kan homosistin düzeyi,

• Diyabeti olanlar,

• Sigara kullanımı,

Sigarada bulunan nikotin, damarı tahrip edici bir zehirdir ve damar sertliğinin gelişmesini hızlandırır. Sigara kullanımı hipertansiyona, kalp krizine ve beyin kanamasına yol açar ve kanın pıhtılaşmasını kolaylaştırır.

Columbiya Üniversitesi Tıp Fakültesi tarafından yapılan araştırmalara göre alkol kullanımı felç riskini 3 kat artırmaktadır.,

Beer Sheva Üniversitesince yapılan ve sonuçları Circulation adlı tıp dergisinde yayınlanan araştırma sonucuna göre kilo vermek damar sertliği riskini önemli ölçüde azaltmaktadır.

Yüksek tansiyon kalbin gerekli bir biçimde kan pompalamasını engeller ve kalp hastalıklarıne neden olur. Kalp, damar sertliğinden dolayı oluşan direnci aşmak için daha güçlü kasılmak zorunda kalır. Kalbin daha güçlü kasılması sonucunda kalp kası kalınlaşır ve kalp kasını besleyen damarlar bu aşırı büyük kalbi beslemekte zorlanır. Sonuç olarak kalp ağrısı ve  kalp krizi riski fazlalaşır. Yüksek tansiyon tedavi edilmediğinde, yeterli kanı pompalayamayacağından dolayı kalp yetmezliği meydana gelir.

Kanda homosisteinin artması damar sertliğinin meydana gelmesini kolaylaştırır. Homosistein fazlalığı damar sertliğini hızlandırır ve pıhtılaşmayı arttırarak enfarktüse zemin hazırlar. Homosistein yükseliği belirti vermez. Test yapılarak öğrenilebilir (üst sınırı 10 micromol/ lt.)

Damar Sertliği Tedavisi

• Damar sertliği, bütünüyle tedavi edilemese bile ilerlemesi durdurulabilir ya da yavaşlatılabilir. Kalpteki tıkalı ya da daralmış bölgelere stent, balon yöntemi veya pıhtılı tıkanıklıklarda pıhtıyı emen veya dağıtan cihazlarla açma gibi uygulamalar yapılır.

• Sağlıklı beslenme, stresten uzak durmak, sigarayı bırakmak ve egzersiz yapmak damar sertliğine karşı koruma sağlar.

• Siyah üzümün kabuk ve çekirdeğindeki resveratrol adlı madde damar sertliğine karşı koruyucu etki gösterir.

• Sebze ve meyvelerde bulunan flavonoitlerin damar sertliği riskini azaltabileceği düşünülmektedir.

• Kan homosistein düzeyinin düşürülmesinde etkili olan folik asit, B6 ve B12 vitaminlerinin yeterli oranda alımı damar sertliğinin önlenmesine yardımcı olur.

• Bazı araştırmalar Koenzim Q10 nun kalp kaslarını güçlendirmede, LDL kolesterolün oksidasyonunu ve buna bağlı damar sertliği gelişimini yavaşlatmada yararlı olabileceğini göstermiştir.