Alerjik Rinit (Bahar Nezlesi) Nedir? Ev tozu, polen ve hayvan tüyleri gibi maddelerin yol açtığı burundaki alerjik iltihap olan alerjik rinit, bahar nezlesi veya saman nezlesi olarak da bilinir. Rinit, burun iç kısmını döşeyen ve mukoza denilen dokunun iltihabi reaksiyonudur. Rinitlerin yaklaşık yarısı alerji kaynaklıdır. Her yaşta görülebilmesine rağmen hastaların %80’i 20 yaşın altındadır.
Alerji, bulunulan çevrede veya ortamda olan bir alerjenin, nefes alma sırasında buruna alınıp burnun iç yüzüne yapışması nedeniyle, mikrobik olmayan bir iltihap sonucunda görülmektedir. Özellikle bahar mevsiminde ortaya çıkan alerjik rinitin nedeni genellikle polenlerdir. Polenler bahar mevsiminde, çiçeklerinin açmasıyla atmosfere yayılırlar ve hastalar, bu mevsimde alerjik oldukları maddeyle karşılaşırlar. Burnun en önemli görevi havayı süzmek, ısıtmak ve nemlendirmektir. Polenler burundan geçerken süzülürler ve burun duvarlarına yapışırlar. Bu yapışma neticesinde orada bir alerjik iltihap gelişir ve bu mikrobik olmayan iltihap, alerjik rinit belirtilerine yol açar.
Alerjik Rinit Nedenleri
Alerji, genetik ve çevresel faktörlerin birbiriyle etkileşimi sonucu meydana gelir. Bu etkileşim anne karnındayken başlar. Eğer annede alerjik durum varsa bebekte görülme olasılığı %30, anne ve babanın her ikisinde de varsa bu oran varsa %50-75’e kadar yükselebiliyor.
Mevsimsel allerjik rinit olan kişilerin şikayetleri ilkbahar ve sonbahar aylarında ortaya çıkar. Çim polenleri, ağaç polenleri ve yabani ot polenleri en çok sebep olan allerjenlerdir. Genellikle çim poleni alerjisi ilkbahar aylarında görülürken, yabani polen allerjisi sonbahar mevsiminde de ortaya çıkabilir. Yıl boyu allerjik rinit şikayeti olanlarda ev tozu akarı, küf mantarları ve hayvan tüyleri en çok görülen allerjenlerdir. Polenleri havayla taşınamayacak kadar ağır olduğundan, renkli süs bitkileri nadiren alerjiye yol açar. Ayrıca, hava kirliliğinin alerji belirtilerini arttırdığını gösteren tespitler vardır.
Alerjik Rinit Belirtileri
Alerjenler temas ettikleri organlarda bazı değişikliklere ve salgılara yol açarlar. Bunlardan biri olan histamin, vücut sıvılarının damarlardan dokulara sızmasına sebep olur ve kaşıntı, gözlerde yaşarma, kızarıklık, burunda tıkanıklık ve akıntı, akciğerde sekresyon artışı, hırıltı, öksürük gibi yakınmalar ortaya çıkar.
Polenlerin sebep olduğu bahar nezlesi, baharda başlayarak yaz sonuna kadar şiddetli bulgulara yol açabilen bir rahatsızlıktır. Burun, boğaz ve kulakta kaşıntı, hapşırma, burun akıntısı, burun tıkanıklığı, burun tıkanıklığı sebebiyle gece ağzı açık uyuma, horlama, damakta kaşınma, gözlerin sulanması, öksürük, boğazı temizleme isteği ve halsizlik gibi belirtiler görülür.
Alerjik riniti olan çocuklar burun kaşıntısını gidermek için sürekli burnunu siler. Çocuğun burnundaki kıkırdak ve kemik kısımlarının birleştiği yerde oluşan yatay çizgi, genellikle iki seneden uzun süren alerjik rinit belirtisidir.
Genellikle hastaların yarısında yılda 4 aydan fazla alerjik rinit yakınmaları vardır. Alerjik rinit aynı zamanda astım, sinüzit, çocuklarda burun tıkanıklığı sebebiyle diş ve ağız yapısında gelişme bozuklukları, orta kulak hastalıkları, konjuktivit ve besin alerjilerigibi sorunlarla da birlikte görülebilir. Alerjik rinit hastalarının yaklaşık % 30-40’ında bronş hassasiyeti ve alerjik astım görülmektedir.
Nasıl Teşhis Edilir?
Teşhis amacıyla nazal smear testi, kanda yapılan IgE sayımı, kan ve deri alerji testlerinden yararlanılabilir.
Kesin teşhis konulabilmesi için kişinin alerjenle karşılaşması sonrasında belirtilerin başlaması ve muayene bulgularının ortaya çıkması, alerjenden uzaklaşması sonrasında ise belirtilerin azalıp kaybolması gerekmektedir. Muayene sırasında tanı, solunum fonksiyon ve çeşitli laboratuvar testleriyle konulabilmektedir. Alerji testleri, deri testleri veya kanda alerjenlerin incelenmesiyle yapılır.
Alerji Testi Nasıl Yapılır?
Koldan yapılan testte, deriyi kanatmadan çok ince bir delik açılarak polen damlatılır ve ortaya çıkacak reaksiyon gözlemlenir. Bu test, alerjik olunan bitkinin belirlenmesi dışında ona uygun aşının tespitine de yarar.
Alerjik Rinit Tedavisi
Tedaviyle, alerjik rinit belirtilerinin kontrol altına alınması, hastanın yaşam kalitesinin düzeltmesi ve alerjik rinitin yol açabileceği sinüzit ve kulak iltihabı gelişimininin önlemesi amaçlanır.
Tedavi, çevresel alerjenlerle temasın önlenmesi, ilaç tedavisi ve aşı tedavisiyle yapılır.
Tedavinin en önemli bölümlerinden biri çevresel alerjenlerle temasın önlenmesidir. İlaç tedavisinde ise antihistaminikler ve steroid spreyler kullanılır. Antihistaminik ilaçlar hapşırık, kaşıntı ve akıntıyı azaltıcı etkiye sahiptir. Burun içine uygulanan kortikosteroidli spreyler de burundaki kaşıntı, akıntı, hapşırık ve tıkanıklığı giderici etki gösterir. Allerjik rinit tedavisinde kullanılan bazı ilaçların yan etkileri olması sebebiyle sadece doktor tarafından önerilen doz ve sürede kullanılması gerekir.,
Mevsimsel alerjik rinit genellikle polenlere karşı ortaya çıkan bir bağışıklık sistemi reaksiyonu olduğundan, polen mevsimi başlamadan 2 hafta önce ilaç tedavisine başlanması ve mevsim boyunca da ilaçlarını kullanılması önerilmektedir. Allerjiye karşı önlem alınmaması kişinin yaşam kalitesini bozabileceği gibi sinüzit, çocuklarda orta kulak iltihabı, uyku bozuklukları gibi sorunlara da neden olabilir.
Alerjik Rinit Aşısı
Aşı tedavisi, alerjenlerle temasın kesilmeye çalışılmasına ve ilaç tedavisine rağmen yakınmaların 2 seneyi aşkın bir zamandır devam etmesi halinde uygulanır
Alerji testleri yapılıp, hastada şikayetlere yol açan neden olan allerjen veya allerjenlerle tedavi başlanır. Alerjik belirtilere neden olan maddeler giderek artan dozlarda uygulanarak, hastanın bu allerjene karşı bağışıklığının sağlanması amaçlanır. Enjeksiyonlar önce haftada bir, idame dozuna ulaşıldıktan sonra ise ayda bir uygulanır. Alerji aşıları, yıl boyu süren ve mevsimsel olarak ikiye ayrılır. Etkin bir bağışıklık için aşının mevsim öncesi uygulanması gerekir. Bazı alerjik rinit durumlarında ise yıl boyu süren aşı uygulanmaktadır. Aşı, koldan enjeksiyonla yapılabildiği gibi dil altı damla aşıları da bulunmaktadır. Aşının etkisi yaklaşık olarak 3 ila 5 polen mevsimi boyunca devam eder.
Yukarıda yeralan metin haber ve bilgi amaçlı hazırlanmış olup, hekimin uygulayacağı teşhis ve tedavisinin yerine geçmez. Herhangi bir tedavi sürecine başlamadan önce mutlaka sağlık uzmanının görüş ve onayı alınmalıdır.
Merhaba benim de bir yıldan beri süren burun tıkanıklığım var 1 yıldır hap ve burun spreyi kullanıyorum bunları sürekli kullanmamda bi sakınca var mı? Bunun yanı sıra 1 ay önce burun ameliyatı geçirdim ama burnumda ve boğazımda kuruluk geçmedi burun kaşıntılarım var ve de sürekli hapşırıyorum bunu nasıl tedavi edebiliriz? Bana cevap gönderirseniz sevinirim
Mrb bana alerjik astım ve rinit teşhisi kondu bitane hava bitanede hap kullanıyorum doktorum her gittigimde havayı degişdiriyor ama bi türlü burun akıntım ve gözde kızarıklık ve hapşurmam kesilmedi bana doktorummpolen desi ama benim burun akıntım ve burun tıkanıklıgım kışımda vardı ve özellikle hapşuruklar ve burun akıntısı kesilmiyo