Probiyotik Nedir? Probiyotikler, sağlığa yararlar sunan ve sağlıklı bir sindirim sistemi gibi bir çok yaşamsal fonsiyon için gerekli olan “iyi” bakterilerdir. Probiyotikler, sindirim dengesini koruyabilmek adına artan oranda kullanılmaya başlanmıştır. Bir çok probiyotik takviyesi Bifidobacteria veya Lactobacillus gibi, normalde sindirim sisteminde bulunan bakterilere benzer bakteriler içerirler. Sachharomyces cerevisiae gibi bazı maya cinsleri de “probiyotikler” olarak sınıflandırılabilir.
Probiyotikler üzerindeki ilk ciddi çalışmalar Paris’de, 20. Yüzyıl sonlarında Henry Tissier ve Eli Metchnikoff ‘un da içinde olduğu bir çok öncü mikrobiyolog tarafından, Pasteur Institute’de yapılmaya başlanmıştır. 1908 yılında Nobel Tıp Ödülünü kazanmış Metchnikoff; zararsız bağırsak florasındaki kolonileri, midenin pH’ini ayarlayarak teşvik etmenin; yaşlanmaya bağlı bir çok sağlık sorununu azaltabileceği hipotezini ortaya atmıştı. 1953 yılında, sindirim sisteminde bulunan ve işleyişi olumlu anlamda geliştiren bakteri grubuna, “probiyotikler” adı resmi olarak verildi.
Her sağlıklı, normal bağırsakta, 500 farklı türü sunan 100 trilyondan fazla mikroorganizma yaşar. Bu mikroorganizmalar, genellikle bizi hastalandırmazlar, bir çoğu yararlıdır. Bağırsak bakterileri patojenleri kontrol altında tutar, sindirime ve besin emiliminine yardımcı olur ve bağışıklık işleyişine katkıda bulunurlar. Gerçekte, bakterilerin sadece %10’u “kötü”dür. Geri kalan %90’ı besin sindirimine yardımcı, sağlıklı bağışıklık sistemini düzenleyici ve hastalığa sebep olan patojenlere karşı savaşan “iyi” bakterilerdir.
Sağlıklı bir insan kolonundaki bağırsak florasında, yaklaşık %85 laktobasili ve %15 koliform bateria kolonisi bulunması gerekir. Floradaki dengesizlik, kolonda toksik dışkı maddesi birikimine sürükleyecek bozuk sindirime sebep olur. Eğer bu toksinler hızlıca bağırsak boyunca ilerleyemezse, önce kana sonra da vücudun diğer bölgelerine sızarlar.
Antibiyotikler özellikle yardımcı bakterileri de zararlı bakteriler gibi öldürürler, bu yüzden antibiyotik kürü bittikten sonra, bağırsak sistemindeki yararlı bakteri dengesini yeniden kurmak ve desteklemek oldukça önem taşır.
Probiyotik Faydaları Neler?
Çalışmalar, probiyotiklerin vücutta; çinko, demir, fosfor, tüm B vitaminleri, kalsiyum, bakır ve magnezyum gibi önemli besinlerin biyo-uygunluğunu geliştirdiğini göstermiştir. Bazı çalışmalar, probiyotiklerin vücuttaki lenfositleri ve antikorları düzenleme süreci boyunca bütünsel bağışıklığı geliştirdiğini gözler önüne sermiştir.
Bütün probiyotikler aynı değildir. Aynı türün farklı cinsleri bir çok yolla birbirinden ayrılır, ama önemli olan, bakteri cinslerinin, sindirim sağlığını oluşturmak ve korumak adına ne kadar iyi çalıştığıdır. Farklı bakteri cinsleri, vücudu farklı şekillerde etkilerler. Sindirim sisteminde, sadece asit ve enzimlerle iyi geçinen probiyotik bakteri cinsleri etkilidir.
The Harvard Medical School Family Health Guide, ‘1990’ın ortalarından beri klinik çalışmalar, probiyotik tedavisinin bir çok gastrointestinal hastalıkları iyileştirdiği, çocuklarda alerji oluşumunu geciktirdiği, kadınlarda vajinal ve idrar enfeksiyonları engellediğini’ söylemektedir. “American Journal of Gastroenterology”nin 1996 sayısında, Dr. GM Halpern ve ekibinin yaptığı bir çalışma, 5 milyar laktobasillus asidofilus içeren kapsüllerin rahatsız bağırsak sendromu üzerindeki etkilerini araştırdı. 6 haftalık çalışmadan sonra ekip, plaseboya oranla, şişkinlik ve karın ağrısının önemli ölçüde azaldığını, dışkı miktar ve kalitesinin değiştiğini gözlemlemişti. 2007’de “The Canadian Journal of Gasteroenterology“de yer alan bir başka çalışma, laktobasillus asidofilus katkılı sütün; antibiyotiklerle ilişkili ishale karşı güvenli ve korumacı olduğunu gösteriyordu.
İnsanların probiyotikli takviyeler kullanmalarının bir başka sebebi, antibiyotiklerin yol açtığı ishal ve diğer gastrointestinal sorunları engellemektir. Antibiyotik alındığında, ilaç, enfeksiyonlu olanların yanında, yararlı bakterileri de öldürür. Sindirim sisteminizdeki “Sağlıklı” bakteri kaybı sindirimi bozar ve enfeksiyonlu bakterilerin bağırsakta kolonize olmalarına yardımcı olarak ishale yol açar.
Probiyotik İçeren Besinler
Yoğurt, ayran, lor peyniri, özel içecekler ve çikolata barları probiyotik bakteri içeren bazı besin ürünleridir. Takviye probiyotik kapsülleri, tablet ve tozları da piyasada mevcuttur. Probiyotik takviyelerin çoğunluğu laktobasillus asidofilus veya laktobasillus GG cinsi içerir. Buna, bifidobakteriya da dahildir. Yüksek sıcaklıkta, probiyotikler yaşamlarını yitirir. Bu yüzden probiyotikleri buzdolabı gibi serin ve kuru bir yerde muhafaza etmek önemlidir. Eğer probiyotik kullanılacaksa, günde 1-2 milyar koloni formunda birimler ya da canlı organizma alımı önerilmektedir.
Yan Etkileri Var mı?
Probiyotikler, sindirim sistemine dahil olmuş bakterinin bağırsakların su ve diğer besinleri absorbe etme becerisini geçici olarak bozabileceğinden; ishal, şişkinlik, bazı vakalarda gaza neden olabilirler. Yapay kalp kapakçığına sahip iseniz, probiyotikler zarar verebilir. Ayrıca 2008’de yapılan bir çalışma, akut pankreatitis hastalığı olan kişiler arasında probiyotik kullanımının, ölüm oranını çoğalttığını göstermiştir.
Yukarıda yeralan metin haber ve bilgi amaçlı hazırlanmış olup, hekimin uygulayacağı teşhis ve tedavisinin yerine geçmez. Herhangi bir tedavi sürecine başlamadan önce mutlaka sağlık uzmanının görüş ve onayı alınmalıdır.
