Likopen Nedir?

Likopen Nedir? Karotenoid ailesinin bir üyesi olan likopen güçlü bir antioksidandır. Likopen domates karpuz, pempe greyfurt gibi besinlerde yer alıyor. Domates en güçlü antioksidan karotenoitlerden biri olan likopen`in başlıca kaynaklarındandır.

Likopen insan vücudunda üretilmediği için besinlerle veya takviye olarak almak gerekir.

Likopenin Faydaları Nelerdir?

• Beta karotenle aynı grupta yer alan bir biyoflavonoid olan likopen, bütün karotenler arasında antioksidan kapasitesi en yüksek olanıdır.

• Yapılan araştırmalar yüksek likopen alımının kardiovasküler sağlığa olan olumlu etkilerini göstermektedir.

• Journal of Nutrition adlı dergide yayınlanan bir araştırma sonucuna göre likopen bakımından zengin domates ürünlerinin yüksek oranda tüketilmesi kadınlarda kalp ve damar sağlığını koruyucu etki göstermektedir.

• Likopenin kolesterol yapımında görev alan bazı enzimleri engelleyerek, kan kolesterol değerlerinin azalmasına yardımcı olduğu belirtilmektedir.

• Toronto Üniversitesince yapılan bir araştırmaya göre, likopen LDL kolesterolün oksidasyonunu baskılayarak aterosikleroz ve koroner kalp hastalığı riskini azaltmaktadır.

• Yine likopen oksitlenmiş lipoproteinlerin damar duvarındaki olumsuz etkilerinin önlenmesinde  rol oynar.

• İngiltere’deki Newcastle Üniversitesi bilimadamlarınca hayvanlar üzerinde yapılan araştırmaya göre , likopen akciğerdeki iltihaplanmayı onarabilmekte ve astım riskini azaltabilmektedir.

• Likopen egzersizin yol açtığı astım belirtilerini azaltmaya yardımcı olabilir. Klinik bir çalışmada egzersize bağlı astımlı kişilerin bir hafta süresince günlük 30 mg likopen kullanımı astım semptomlarında azalmaya neden olmuştur.

• Likopen antioksidan etkisiyle kansere karşı koruma sağlar. Likopen hücre içinde hasara yol açan tekli oksijenin oluşmasını önleyerek veya oluştuktan sonra bağlayarak etkinlik gösteriyor ve organizma içinde karsinojen oluşumunu baskılıyor.

• Likopenin kanser hücrelerinde kontrolsüz çalışan büyüme hormonu reseptörlerine bağlanarak, kanser hücresinin normal hücre durumuna geri dönmesini uyarması ve bazı kanserlerde, apoptozis adı verilen programlı hücre ölümünün tetiklenmesinde rol oynadığına dair araştırmalar vardır.

• Rahim, prostat, servikal, mide, meme, akciğer kanserine yönelik koruyucu etki sağladığını gösteren araştırmalar bulunmaktadır.

• Ulusal Kanser Enstitüsünce yürütülen çalışmaya göre her gün 1 porsiyon domates ya da domates ürünleri yemek prostat kanserine sebep olan DNA hasarına karşı koruyucu etki göstermektedir.

• İtalya`da yapılan bir araştırmaya göre yüksek oranda domates tüketilmesi sindirim sistemi kanser olasılığını azaltabilmektedir.

• Likopenin osteoporoz oluşumunu geciktirici etkisi olduğu belirtilmektedir. Likopen kalsiyum ve D vitaminiyle oluşan kemik güçlenmesini daha çok artırmakta, kemik yıkımını yavaşlatıp geciktirmektedir.

• Likopenin meme kanseri olasılığını azaltıcı özelliğe sahip olduğu belirtiliyor. Meme dokusundaki likopen artışının meme kanserine yönelik ciddi bir koruma  sağlayabileceği yapılan araştırma tespitleridir. Yağ açısından zengin bütün dokular gibi meme dokusu da likopenin yoğun depolandığı bölgelerdendir. Yine likopenin rahim ağzı ve rahim kanserine yönelik de koruma sağlayabileceği ifade ediliyor.

• Haftada beş porsiyon domates veya domates ürünü yenilmesi prostat kanseri olasılığını önemli ölçüde düşürmektedir. Araştırma bulgularına göre; beslenmelerinde her gün 6.5 mg. likopen tüketen erkeklerin, daha az tüketenlere nazaran, prostat kanserine yakalanma riski %21 azalmaktadır.

• ABD Wayne State Üniversitesi Karmanos Kanser Merkezi bilimadamlarından Prof. Ömer Küçük, prostat kanseri olan 15 hastaya 3 hafta boyunca, günde 30 miligram likopen vermiş ve süre sonunda hastaların tümörlerinde küçülme ve PSA düzeyinde azalma olduğu tespit edilmiştir. Araştırmalar olumlu sonuçlanırsa sebze ve meyvelerdeki kimyasalların tablet şeklinde kullanılabileceğini belirten Prof. Dr. Küçük, günde 5 mg likopen alımının kansere karşı koruma sağlayacağını ancak bu miktarı alabilmek için günde 1 kilo domatesin tüketilmesi gerektiğini belirtmiştir.

• Bir çalışmada bir prostat kanseri olan hastalara ameliyat öncesi 25 gün süresince iki bardak domates suyu verilmiş; hastaların PSA değerlerinin %60 oranında azaldığı ve prostat hacminin de %25 küçüldüğü tesbit edilmiştir.

• Likopen yağlı cilt dokusunda birikebilen güçlü bir antioksidandır. Likopenin cilt dokusundaki yoğunluğu fazlalaştıkça güneş ışıklarının sebep olabileceği serbest radikal bazlı hasarlar ve cilt yaşlanması da azalmaktadır.

• Tip 2 diyabet hastalarında domates suyunun kullanılmasıyla plazma likopen seviyesinde gözlenen belirgin artışa bağlı olarak kötü huylu kolesterolün oksitlenerek damarlar için zararlı ürünlere dönüşümü belirgin bir biçimde azaltılabildiği görülmüştür.

• Domates ve domates ürünlerindeki likopen kan basıncını düşürücü etkiye sahiptir.

• İtalya’da yapılan bir araştırmaya göre günde bir bardak domates suyu, inflamasyonun en önemli markerlarından olan TNF alfa’nın bir ayda %35 oranında azalmasını sağlamıştır.

• Yapılan bir araştırma likopenin kadınlarda şiddetli karın ağrısının nedenlerinden endometriyozisin tedavisinde kullanılabileceğini ortaya koymuştur. Amerikadaki Wayne Eyalet Üniversitesinden araştırmacılar likopenin endometriyoziste görülebilen normal dışı doku yapışmasına neden olan proteinleri engelleyebildiğini belirlediler.

• Likopen, hücreleri serbest radikal hasarından korumasının yanında, hücreler arasındaki bağları kuvvetlendirmekte ve hücre metabolizmasını geliştirmektedir.

• Bazı göz hastalıklarının meydana gelişinde oksidatif hasarın etkili olması, bu rahatsızlıkların önlenmesi ve tedavisinde likopenin yararlı olabileceğini düşündürtmektedir. Yapılan bir araştırmada şeker hastası farelerde likopenin katarakt gelişmesini engellemede olumlu etkiye sahip olduğu görülmüştür.

• Maküla dejenerasyonu, yaşlılarda görme kaybına yol açan bir göz hastalığıdır. Experimental Biology and Medicine 2002 Kasım sayısında yer alan yazıya göre likopen alımı maküla dejenerasyonuna karşı koruma sağlayabilir.

• Ön araştırmalar, likopenin 2 hafta boyunca alınması ya da likopen jelinin diş etlerine tek bir enjeksiyonunun yapılması, diş eti iltihabında azalma sağladığını gösteriyor. Randomize, plasebo kontrollü, bir çalışmada dişeti iltihabı olan 20 katılımcının yarısına 8 mg/gün likopen verilirken diğer gruba plasebo verildi. İki hafta süren çalışmada, likopen kullananların, gingivit ve kanama indeksinde istatistiksel olarak anlamlı azalmalar tesbit edildi.

• Daha çok likopen almak için  ketçap, domates suyu, domates sosu, ve diğer domates ürünleri kullanılabilir. Domatesin dışında domates salçası, ketçap, domates sosu, domates püresi gibi domates ürünlerinde de  likopen yüksek miktarda yeralır. Domatesteki likopen oranı; türüne ve ne kadar olgunlaşmış olduğuna bağlı olarak farklılık gösterir. Domatesin suyundan ya da püresinden çiğ domatese göre 5 kat daha fazla likopen alınır.

• Likopenin sıcaklığa dayanıklı olup olmadığına yönelik yapılan araştırmalara göre likopenin kimyevî yapısı sıcaklıkta bozulmamaktadır.

• Uzmanlara göre domates piştikçe likopen artmakta ve  zeytinyağı ile beraber yendiği takdirde vücut tarafından daha kolay özümsenmekte.