GABA Faydaları Nedir?

GABA (Gama-amino butirik asit), beyindeki sinir hücreleri arasındaki iletişimi azaltarak sakinleştirici bir etki gösteren bir nörotransmiterdir. İnhibitör bir nörotransmitter olarak kabul edilen GABA bazı beyin sinyallerini bloke eder ya da inhibe eder ve sinir sistemindeki aktivitenin azalmasını sağlar. GABA beyindeki bir GABA reseptörü olarak bilinen bir proteine bağlandığında sakinleştirici bir etkiye neden olur.

GABA vücutta doğal olarak B6 vitamini yardımıyla beyin hücrelerinin aktivitesini azaltmaya yardımcı olan amino asit glutamik asitten üretilir. Bunun yanısıra stres ve kaygı belirtilerini hafifletmek için inositol ve niasin gibi diğer besinlerle beraber çalışır.

Düşük GABA düzeyleri depresyon, anksiyete ve uykusuzluk ile ilişkilendirilmiştir. “Enciclopedia Britannica“‘ya göre, beyindeki bozulmuş GABA fonksiyonu ya da GABA miktarlarının azalması depresyon, anksiyete, uykusuzluk, epilepsi ve halüsinasyonlarla bağlantılıdır.

GABA Eksikliği Belirtileri

Beyinde GABA eksikliğinin, anksiyete, ajitasyon, bağımlılık, panik atak, baş ağrısı ve düşünce bozukluklarında artışa neden olan sinir hücrelerinin hızlı ateşlenmesine sebep olduğu düşünülmektedir. Son çalışmalarına göre, uykusuzluk sorunu olanlanlarda GABA düzeyleri % 30’a kadar daha düşük. Yine GABA düzeyleri depresyon ya da duygudurum bozukluğu olan insanlarda daha düşüktür.

Yetersiz GABA düzeylerinin yol açtığı sorunlar;

• Kronik stres
• Kaygı
• Uykuya dalmakta zorluk ve rahatsız uyku düzenleri
• Depresyon
• Konsantrasyon güçlüğü ve hafıza sorunları
• Baş ağrısı ve kas ağrısı

GABA Takviyeleri İşe Yarıyor mu?

Takviye olarak kullanılan GABA’nın etkinliği konusunda tartırma vardır. Bunun nedeni takviyenin kan beyin bariyerini geçme kabileyetine sahip olup olmadığıdır. Eğer GABA takviyesi kan-beyin bariyerini geçemiyorsa, etkisi olmayacaktır. GABA’nın kan-beyin bariyerini geçip geçmediği konusu uzun zamandır düşünülmüş olmakla birlikte, bununla ilgili araştırmalar genellikle çelişkilidir ve uyguladıkları yöntemler de büyük oranda değişmektedir.

1950’li yıllarda yapılan ilk araştırmalar GABA’nın kan-beyin bariyerini geçemediğini bildirmiştir. (Van Gelder ve Elliott, 1958). Öte yandan, GABA’nın kan-beyin bariyerini küçük miktarta da olsa geçtiğini gösteren çeşitli çalışmalar bulunmaktadır. (Frey ve Löscher, 1980; Al-Sarraf, 2002; Shyamaladevi ve ark. 2002). Bu çelişkinin nedeni kullanılan türlerde değişiklikle ve uygulama yöntemiyle (oral ya da enjeksiyon) ilgili olabilir. Her çalışmada aynı kimyasal bileşik kullanılmamıştır. Basit kimyasal özelliklerin kan-beyin bariyeri geçirgenliğinde oynadığı rol dikkate alındığında farklı kimyasal bileşiklerle GABA’yı genelleştirmek kolay olmayabilir. İlginç bir şekilde, fareler üzerinde yapılan deneylerin birinde, GABA’nın tek başına beyin GABA’sını % 33 arttırdığı, fakat GABA’nın L-arginin ile beraber uygulandığında, beyin GABA’sının % 383,3 oranında arttığı tesbit edilmiştir. (Shyamaladevi ve ark. 2002). Bu etkinin insanlarda da olup olmayacağını belirlemek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.

GABA Faydaları ve Araştırmalar

GABA beyindeki nöronların aktivitesini azaltarak uykuya dalmayı kolaylaştırabilir. GABA vücuttaki insan büyüme hormonu düzeyini yükseltebilir, bu da uyku döngülerini iyileştirebilir. Bazı küçük ölçekli deneyler, GABA’nın uykuya yönelik etkilerini göstermiştir, fakat bu konuda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

GABA hiperaktif durumda baskın olan beta dalgalarını azaltan beyindeki alfa dalgalarını teşvik ederek uyku kalitesini artırır. Xanax ya da Valium gibi anksiyete ve uyku sorunları için reçete edilen sentetik ilaçlar da, beyindeki GABA reseptörlerini uyararak çalışır.

“Prescription for Drug Alternatives” nın yazarı Dr. James Balch’a göre GABA hafif yatıştırıcı ve sakinleştirici etkisi sebebiyle hafif ve orta dereceli kaygı durumları için önerilmektedir.

2006 yılında yazılan bir makaleye göre, küçük çaplı 2 çalışma, GABA takviyesi kullanan deneklerin stresli bir faaliyet sırasında gevşeme duygularını L-theanine ya da plasebodan daha fazla arttırmıştır. Bu etkinin GABA alımından sonraki 1 saat içinde oluştuğu da ifade edilmiştir.

2011’de yapılan çalışmaya göre GABA zihinsel görevlerin yol açtığı stresi azaltabilir. 28’i erkek, 35’i kadından oluşan 63 katılımcıya 2 deney günü 100 mg GABA ya da plasebo verildi. Yapılan ölçüme göre GABA kullananların (takviye alımından 30 dakika sonra) alfa bandı ve beta bandı beyin dalgalarını içeren EEG aktivitelerinin, zihinsel stres görev yüklerine bağlı olarak azaldığı tesbit edilmiştir. kaynak

40 kişinin katıldığı 2018 tarihli bir çalışmada, yatmadan 1 saat önce alınan 300 mg GABA, plasebo grubuna göre daha hızlı uykuya dalma sağlamıştır. 4 haftalık tedaviden sonra uyku gecikmesi azalmış ve uyku etkinliği artmıştır.  GABA Deneyi

13 kişinin katıldığı bir çalışma, GABA takviyesinin gevşetici ve anksiyete hafifletici olarak etkili olduğunu ve alımından sonra olarak bir saat içinde görülen beyin dalgalarının yavaşladığını göstermiştir. kaynak 

GABA ve İnsan Büyüme Hormonu

Hipofiz bezi tarafından üretilen İnsan büyüme hormonu (HGH), büyümede, vücut kompozisyonunda, hücre onarımında ve metabolizmada temel rol oynar. Bunun yanısıra kas büyümesini, gücünü ve egzersiz performansını artırır. Araştırmalar GABA takviyenin insan büyüme hormonu düzeylerini arttırabileceğini göstermektedir. Shenandoah Üniversitesi’nde yapılan ve “Medicine and Science in Sports and Exercise” 2008 ocak sayısında yayınlanan bir çalışmada, 3 gr GABA takviyesi kullanan erkek katılımcılar insan büyüme hormonu düzeylerinde %400’e varan bir artış sağlamıştır.   GABA ve Büyüme Hormonu

GABA Nasıl Kullanılır?

GABA takviyeleri hap, sıvı ve toz şeklinde kullanılır. Toz formu, kullanmadan önce içecek ya da suya karıştırılabilir.

Günlük Doz

GABA takviyelerinin günlük dozuyla ilgili tam bir fikir birliği yoktur. Deneysel çalışmalarda çalışmalarda, 100-200 mg ve daha yüksek dozlar kullanılmıştır. Uykusuzluk için genellikle yatmadan bir saat önce 500 ila 1.000 mg önerilir. Stres dozu ise günde üç kez alınan 250 mg (toplam 750 mg). Dr. Michael Murray faydalı bir laktik asit bakteri olan Lactobacillus hilgardii’den elde edilen GABA takviyesini önerir.

GABA Hangi Besinlerde Bulunur?

GABA doğal olarak çeşitli yiyeceklerde, özellikle fermente gıda ürünlerinde bulunur. GABA içeren besinler kimchi, miso ve tempeh gibi fermente olanlardır.

Çin’in Yunnan eyaletinde üretilen fermente Pu-Erh çayı, içerdiği GABA ve anti-anksiyete etkisinden dolayı en fazla tüketilen çaylardan biridir. Chien-Wei Hou tarafından yapılan ve “Journal of Biomedical Science” 2011 sayısında bildirilen bir çalışma Pu-Erh çay yapraklarının büyük oranda biyolojik olarak aktif GABA içerdiğini tesbit etmiştir.

GABA Nasıl Arttırılır?

Bazı doğal takviyeler de beynin GABA aktivitesini etkiler

• Kava
• Valerian
• Şerbetçiotu
• L-theanine
• Magnolia Bark

Ayrıca insanlar üzerinde yapılan bir çalışmada, GABA ve 5-HTP (5-hydroxytryptophan) içeren takviye uykuya dalma süresini azaltmış, uyku süresini ve uyku kalitesini arttırmıştır.   GABA ve 5-HTP

GABA Takviyelerinin Yan Etkisi Var mı?

“Acupuncture Today“, GABA takviyesinin yüksek dozda alımının gastrointestinal soruna ve mide bulantısına yol açabileceğini belirtir.  GABA takviyesi, benzodiazepinler, anti-depresanlar, ağrı kesicilerle ve bazı kas gevşeticileri gibi ilaçlarla etkileşime girebilir. “Acupuncture Today” GABA takviyesinin diazepam, baclofen, acetaminophen ve oxycodone gibi ilaçlarla birlikte alınmaması gerektiğini belirtmektedir.