Yaban Mersini

Yaban Mersini Faydaları Nelerdir? Bilinen yan etkileri olmayan ve ikinci dünya savaşına kadar giden kanıtlanmış araştırma sonuçları ile yaban mersini ekstresi (bilberry extract) göz bozuklukları ve görüş sorunlarının tedavisinde yaygın şekilde kullanılacak bir bitki haline gelmektedir.

Yaban Mersini Nedir?

Yaban mersini Avrupa, Batı Asya ve Kuzey Amerika’da Kayalık Dağlar’dan gelen uzun ömürlü bir bitkidir. Amerikan çay üzümlerine benzer meyveleri olan bir çalı bitkisidir. Aynı zamanda kızılcık meyve ailesi ile de ilgilidir.

Yaban mersini, su, meyvenin kendisi, ya da ekstre olarak alınabilir. Maksimum ölçüde yararlanabilmek için, suyunun tatlandırılmamış olması gerekir.

Yaban Mersininin Faydaları

Avrupa’da bitki uzmanları idrar yolu enfeksiyonları, böbrek taşları ve diyare gibi çeşitli şikâyetleri tedavide uzun zamandır yaban mersinini kullanmaktalar. Yaban mersini güçlü bir antioksidan olarak da bilinir ve gözlerdeki ve vücudun başka kısımlarındaki hücreleri serbest radikallerden ve toksinlerden korumada da kullanılabilir. Yabanmersini takviyeleri günümüz tıp kültüründe, özellikle katarakt ve gece zayıf görme dâhil görme bozuklukları tedavisinde hızla artan bir şekilde popüler hale gelmektedir.

Yaban Mersininin Faydaları için Bilimsel Kanıt Var mıdır?

•  Yaban mersini, hücreleri; serbest radikaller denen sabit olmayan moleküllerin sebep verdiği hasardan koruyan antioksidanlarla doludur. Yaban mersini meyvesine canlı kırmızı rengi veren proantosiyanidinlerdir. Antioksidanlar vücutta, hücre zarını tahrip eden, DNA’yı sıkıştıran hatta hücrenin ölümüne neden olan serbest radikaller adlı partikülleri nötrize ederler.

• Bilim adamları yaban mersini  reçeli yedikten sonra gece görüşünde düzelme belirten ikinci dünya savaşı RAF pilotlarının iddialarını incelediler. Yaban mersini meyvesi üzerine yapılan bilimsel araştırmada yaban mersininin antosiyanosit ve tanen adlı iki bileşen içerdiğini keşfettiler. Antosiyanosit tüm vücutta iyi kan dolaşımı muhafazasını sağlarken aynı zamanda kılcal damarlara kan akışını iyileştirir bu da gözleri sağlıklı muhafaza eder.  Varis ve hemoroitlerde de faydalı olabilir. Tanenler diyare, boğaz ağrısı ve ağız iltihaplarının tedavisinde faydalı bulunmuştur.

• İdrar yolları enfeksiyonlarının önlemi ve tedavisi üzerine bir çok çalışma yapılmıştır. İlk önce, yaban mersininin idrarı asitleştirdiğine, ya da hipurik asitin bakteri önleyici aktivitesini sağladığına inanılmaktaydı. Sonra, bakterilerin hücre zarındaki epitel hücrelerine katılmalarını azaltarak çalıştığı keşfedildi. Yaban mersini suyu, evvelce hücre zarlarına eklenmiş olan bakterileri uzaklaştırmak yerine, bakterinin epitel hücrelere yapışmasını önler. Bu yüzden yaban mersini idrar yolları enfeksiyonlarını önlemek konusunda daha etkilidir.

•  1997 yılında , Journal of the American Geriatrics Society’de Dignam R ve arkadaşları tarafından uygulanan “Yaban Mersini Suyunun İdrar Yolları Enfeksiyon Oranlarında Kısa Dönem Bakım Olanakları” adlı çalışma; yaban mersini kullanımının enfeksiyon oranını bir ay içinde %27’den %20’ye düşürdüğünü  yayınlanmıştı. 2004 yılında Fransa, Kuzey Amerika yaban mersininin  en az 36 mg. proantosiyanidinler ile birlikte,  “bazı E.  Coli bakterilerinin idrar yolları duvarlarına dahil olmalarını azaltmaya yardımcı olduğu” ve akabinde idrar yolları enfeksiyonuna karşı mücade ettiği iddiasını onaylayan ilk ülke oldu.

• Cranberry Institute’sünün bir raporuna göre, yaban mersini aynı zamanda ağızda ve midedeki belirli tip zararlı bakterilerin oluşturduğu ağız-diş hastalıkları ve mide ülserini de önleyebilmektedir.

• University of Illinois’deki bilimadamlarının 1996 yılında yürüttükleri laboratuar çalışmalarının yayınlandığı Planta Medica’da da görüldüğü gibi, yabanmersini antikanserojen özellikler de taşımaktadır.

• Yaban mersini ayrıca antioksidan içeriği yüksek olan pterostilbenes adı verilen bileşikleri içerir. Vermont Üniversitesince yapılan ve Journal of Gastrointestinal Surgery ‘in 2010 mayıs sayısında yayınlanan araştırma sonucuna göre pterostilbenes pankreas kanseri hücrelerinin ölümüne neden olmuştur.

•  Cornell University’de araştırmacılar yaban mersini ekstresinin insan göğüs kanseri hücreleri ile ilgili, hücre çoğalması üzerindeki etkilerini görmek için deneyler yaptı. Küçük dozlarla yapılan deneyde 4 saat sonrasında hücreler ölmeye başlamışlardı. Aynı miktardaki hücrelere karşı yabanmersini ekstresi dozu yükseltildiğinde, kanserli hücrelerin %25’i ölmüştü. Araştırmacılar, dozu ve hücrelerin ekstre içinde bulunduğu zamanı arttırmaya devam etmişlerdi. Büyük dozlar ve daha fazla zaman, çok daha fazla hücrenin, kendi yaşam döngülerinin erken dönemlerinde ölmeleriyle sonuçlanmıştı.

• Tufts Üniversitesince çok sayıda meyve ve sebzelerin antioksidan kapasitesini ölçmek için yapılan analizde yabanmersini en yüksek oranda antioksidan içeren besinler arasında yer almıştır.

• İngiltere’de yapılan araştırmaya göre yabanmersini, böğürtlen ve erik gibi mor renkli meyveleri  düzenli olarak tüketmek Alzheimer, multipl skleroz, kanser ve kalp hastalıklarına karşı direnç kazandırmaktadır.

•  British Journal of Nutrition’da yayınlanmış bir yazıya göre, Olomouc’daki Palacky University’nden bilim adamları; 6 ay gibi bir sürede 1500 mg günlük kuru yaban mersini tozunun, prostat sağlığını büyük ölçüde geliştirdiğini görmüşlerdir. Çek araştırmacılar, ortalama 63 yaşındaki 42 kişiyi altı aylık çalışmalarına almışlardır. Sonuç olarak, yaban mersini grubu hedeflenen her konuda gelişmeler gösterirken, kontrol grubun hiçbir gelişme göstermediği kayda geçmiştir.

•  Yaban mersininin, kardiyovasküler sistem ve sindirim sisteminin bir çok parçası için, önemli anti enflamatuar yararlar sağladığı görülmüştür. Bu istenmeyen eflamasyon riskini düşürmekte özellikle etkili olan şey, yaban mersinindeki bitkisel maddedir, ve yaban mersininde bulunan bitkisel özelliklerin fiilen rol oynadığı bilinmektedir. Bu kategoriler; proantosiyanidler, anhosiyaninler, quersetin  ve fenolik asit gibi flavanolleri içerir.

• Yabanmersini ağız ve diş sağlığına yararlıdır, sonuç olarak da kalbe yararlıdır. Araştırmalar, yaban mersininde bulunan proantosiyanidin’in bakterilerin dişlere yerleşmesine engel olduğunu göstermiştir. Bu yüzden plak oluşumunu ve periodontal (diş eti) rahatsızlıkları engeller. Periodontal rahatsızlıklar, kalp hastalıkları ile yakından bağlantılıdır. “Nutrition Reviews“da 2007 yılında yayınlanan makale, kurutulmuş yaban mersininin kalp sağlığını tehdit eden faktörler riskini azalttığına dair bilimsel kanıtların olduğu yazılmıştır.

• Montreal Üniversitesi Eczacılık Fakültesinde yapılan araştırma sonucuna göre yabanmersini suyu farelerde şeker hastalığının ilerleyişini durdurmuştur. Yabanmersini suyu, aynı meyvenin yapraklarından elde edilen bir bakteriyle transformasyona tabii tutulmuş ve bu şekilde etkili bir antioksidan bulunmuştur. Elde edilen antioksidan, şeker hastası fareler üzerinde denenmiş ve farelerdeki ciddi değerlerde olan kan şekeri seviyesi normale dönmüştür.

• Amerikadaki Cincinnati Üniversitesince yaban mersini suyuyla ilgili yapılan bir araştırmaya göre yaban mersini suyu öğrenme kapasitesi ve sözel hafızada ciddi gelişmeler sağlamıştır. Ayrıca yabanmersini bitkisinin bazı depresyon belirtilerinin giderilmesine ve kandaki glikoz oranının azalmasına da yardımcı olduğu tespit edilmiştir.

• Yeni Zelanda Gıda Araştırma Enstitüsü tarafından yapılan ve Molecular Nutrition &Food Research‘de yayınlanan araştırma sonucuna göre, yabanmersini egzersize bağlı olarak kas dokusunda meydana gelen oksidatif stresle mücadelede etkili olmaktadır.

Yaban Mersini  ve Tansiyon

University of East Anglia and Harvard University tarafından yapılan ve American Journal of Clinical Nutrition‘ın 2011 şubat sayısında yer alan rapora göre haftada en az bir defa  yabanmersini tüketimi hipertansiyon riskini azaltmaktadır. Araştırmacılara göre bu etkiyi sağlayan antosiyanin adlı bileşen.

Yaban Mersini Nasıl Kullanılır?

• Yabanmersini bitkisi nasıl kullanılabilir? Yaban mersini çayı, yaban mersini kurusu ve suyu, şurup veya kapsül şeklinde alınabilir.

• Yabanmersini bitki çayı yapılmak üzere kurutulabilir. Kaynar suyu yaban mersini üzerine döküp 5 dakikaya kadar süzülmesi beklenerek yapılır.

• Eğer yabanmersini takviyesi almayı tercih ederseniz, farklı rahatsızlıkları tedavi için mevcut çeşitli ölçüler vardır. Katarakt ve diğer göz problemleri için 160mg standart ekstreden günde iki veya üç kere alınması önerilir.  Varisli damarlar için 80 – 160mg standart ekstreden günde üç kez. Bu takviyeleri kullanabilmenizde zaman sınırlaması yoktur.

• İdrar yolları enfeksiyonundan korunmak için: günlük 100-300 ml yaban mersini suyu öneriliyor. Doz önerileri, çalışmaların çeşitliliğine bağlı olarak değişiklik gösterebilir ama ortalama sonuçlara göre, en az 72 mg. proantosiyanidin içeren yaban mersini suyu, ekstresi ya da tableti tavsiye ediliyor.

• Yabanmersini bitkisinin kuru meyvelerinin kullanımının emniyetli olduğu varsayılır, fakat emniyetleri hakkında ileri çalışmalar yapılmadan yapraklarının kullanımından kaçınmak herhalde en iyisidir. Yabanmersini ekstresini yiyecek ile birlikte veya yiyeceksiz alabilirsiniz.

• Kranberi ile yaban mersini karıştırılmamalıdır. Yaban mersini Vaccinium myrtllus’un mor meyveleri, kranberi ise Vaccinium macrocarpon’un kırmızı meyvesidir.

Yan Etkileri ve Tehlikeleri Nelerdir?

Yaban mersininin bilinen bir tehlikesi veya yabanmersini takviyelerinin alınmasının veya tedavi amacıyla uzun süreli kullanılsa bile yan etkisi yoktur. Yaban mersini suyunu Coumadin ile birleştirmek, ilacın etkisini yoğunlaştıracağından,  kanama riskini çoğaltabilir.