Rhodiola Rosea Nedir ve Ne İşe Yarar?

Rhodiola Rosea Nedir? Altın kök ya da gül kökü de denen rhodiola kökünün botanik adı Rhodiola Rosea’dır. Rhodiola kökünün güzel kokulu kök çeşitleri ilaç olarak kullanılmaktadır. Avrupa ve Asya’nın kutupsal dağlık  bölgelerinde yetişen rhodiola rosea, ağırlıklı olarak Doğu Avrupa ve Asya’da tıp alanında kullanılmıştır. 40 yıllık bir periyod içinde 190’dan fazla çalışmaya konu olmuştur.

Adaptojen

Rhodiola rosea, serotonin aktivitesini %30’lara kadar varan oranlarda yükseltebilen adaptojenik bir bitkidir. Çeşitli kimyasal, biyolojik ve fiziksel stres faktörlerine karşı dayanıklılığı yükselten yeteneği yüzünden Rus araştırmacılar tarafından adaptojen olarak kategorize edilmiştir. İddia edilen yararları içerisinde anti-depresan, antikanser, kardioprotaktif olması ve merkezi sinir sistemi geliştirmesi sayılabilir. Araştırmalar ayrıca, yoğun fiziksel ya da zihinsel gerginlik sonrasında oluşan astenik koşullar için çok faydalı olduğunu göstermiştir. Rhodiola rosea’nın adaptojenik, kardiyopulmonar koruyuculuk ve merkezi sinir sistemindeki aktivitelerinin öncelikle; beta-endorfinler gibi opioid peptitler ve monoaminlerin aktivite ve düzeylerini etkileme yeteneğinden geldiği düşünülmektedir. Birçok çift kör, plasebo kontrollü klinik deneyde, rhodiolanın genel sağlık durumunu iyileştirdiği, zihinsel yorgunluğu azalttığı, öğrenme ve hafızayı geliştirdiği gözlemlenmiştir.

Stres

Farmakolojik çalışmalar; rhodiola rosea’nın merkezi sinir sistemindeki nörotransmiter aktivitesini canlandırdığı; nöropat yollarında anksiyete ve ruh durumunu kontrol eden norpinefrin, serotonin, asetilkolin ve dopaminin mevcudiyetini etkilediğini göstermiştir. Daha sonra yapılan laboratuar çalışmaları rhodiola rosea’nın, dopamin ve serotonin için kan beyin duvarı geçirgenliğini geliştirdiğine işaret etmiştir. Rhodiola, aynı zamanda ruh hali ile ilişkili nörotransmiter olan dopamin (DA) ve norepinefrinin (NE) aktivitelerini; DA ve NE enzimlerini parçalayan COMT’un aktivitesini baskılayarak artmasına neden olur.  Medical Physiology‘deki 1987 tarihli bir çalışmada, Dr. SL Stancheva, rhodiola rosea’nın oral kullanımının, beyindeki norepinefrin ve serotoninin çoğalmasıyla sonuçlandığını açıklayan  ilk kişi olmuştu.

Bağışıklık Sistemi

Rhodiola rosea; immün savunmanın doğrudan özel stimülasyonu ve kişiyi strese karşı daha az duyarlı hale getirmek suretiyle bağışıklık sistemini destekler. Bilim adamları, stresin, bağışıklığı baskılayarak çeşitli fomlardaki bakteri ve virüs saldırılarına karşı direnci tahrip ettiğini bulgulamışlardır. Tümörler üzerindeki doğal öldürücü hücre etkileri yüzünden rhodiola rosea, stres sırasında oluşan B hücre bağışıklığı üzerindeki baskıyı kaldırarak B hücre bağışıklığını arttırabilir. Rus çalışmalarına göre, farelerdeki tümör büyümeleri %39 ve metastas ise %50 oranında azalmıştır. Diğer araştırmalar, adenokarsinomlar da dahil olmak üzere kanserin farklı türlerindeki iyileşme oranlarını yükseltmekte etkili olduğunu göstermiştir.

Prematür Ejakülasyon

Bir çok anekdotsal bilgi araştırması; rhodiolanın prostat sıvısını normalleştirdiğini, sertleşememe ve erken boşalma sorunu yaşayan erkeklerin idrarında 17-ketosteroidleri çoğalttığını göstermiştir.Tipik günlük rhodiola miktarı 200-600 mg 2-3% rosavins ve 0.8-1% salidroside ihtiva eden rhodiola ekstresidir. Rhodiola su ile birlikte, yemeklerden önce veya yemekle birlikte alınır.

Hangi Ürün Tercih Edilmeli?

Sadece, Rus orijinli; kilit aktif bileşikler olan Rosavin, Rosarin ve Rosin içeren rhodiola ürünleri tercih edilmelidir. Dikkat edilmesi gereken bir husus da;  birçok rhodiola ürünü, gerekli aktif içerik taşımayan Tibet ya da Çin formüllü ürünlerdir.  Kilit içerik Rosavinler yerine Salidrosid içerirler. Sadece Batı ve Kuzey Sibirya Rhodiola’sı önemli bileşenler olan Rosavin, Rosarin ve Salidrosid taşımaktadır.

Yan Etkileri Var mı?

Yan etkileri nadir olmakla birlikte, klinik çalışmalarda, hafiften orta şiddete doğru belgelenmiştir. Bunlar, başağrısı, gastrointestinal rahatsızlık hissi, uyku hali, baş dönmesi, uyuma güçlüğü şeklinde ifade edilebilir. Rhodiola rosea, alınan  diğer ilaçlarla etkileşime girebilir. Benzodiazepinler, SSRI’ler, ya da SNRI’ler gibi reçeteli ilaçlar ile birlikte alınırsa sersemlik yapabilir. Eğer reçeteli ilaç kullanıyorsanız, mevcut tedavi planını değiştirmeden doktorunuza danışmalısınız.