Guarana Nedir ve Faydaları Nelerdir?

Guarana Nedir? Guarana, Güney Amerika ve Dünya çapında bir çok alkolsüz içeceğin, enerji takviyelerinin ve zayıflama yardımcılarının temel içeriklerindendir. Botanik ismi Paullinia Cupana olan bu bitki, Amazonlarda yetişen bir çalı cinsidir ve meyveleri tıp dünyasında kullanılır. Meyveleri kırmızıdır ve tohum verir. Guarana tohumları, kahve çekirdeklerinden 3 kat daha fazla kafein içerdiğinden,  en zengin kafein kaynağı olarak bilinirler. Guarana çalısının tohumları, özellikle kafein, teofilin ve teobromin olmak üzere yüksek düzeyde alkoloid taşır. Aynı zamanda, kahve ve çayda da bulunan ve biraz acımtrak bir kimyasal olan tanen de içerir. Guaranaya terapötik etkinliği sağlayanın ksantin alkoloidler (kafein, teofilin, teobromin) olduğuna inanılmaktadır. Klinik çalışmalar, teofilinin kalp ve merkezi sinir sistemini uyardığı, dikkati yükselttiği ve yorgunluğu giderdiğini göstermiştir. Aynı zamanda güçlü bir diüretik aktivitesi vardır ve bronşial büzülmeyi azalttığından astım için yararlıdır.

Faydaları Neler?

Son zamanlardaki çalışmalar, guarananın iştahı azalttığını, beyni canlandırdığını, enerjiyi yükselttiğini ve belirli kanser türlerini önlediğini göstermiştir. Memorial Sloan-Kettering-Cancer Center’a göre; öncelikle kafein içeriği yüzünden, bitki merkezi sinir sistemini uyarır, iştahı bastırır, fiziksel ve zihinsel yorgunluğu azaltır. Guarananın, entelektüel etkinlik ve fiziksel kapasite üzerinde uyarıcı bir etkisi vardır, ama bu etki yumuşak, dengeli ve progresiftir.

Kafeinin yaptığı gibi, guarana adrenal bezlerini, epinefrin, norepinefrin ve dopamin hormonları salgılaması üzere uyararak çalışır, karşılığında zihinsel berraklık sağladığı gibi, yağ yakımını, enerjiyi ve dayanıklılığı geliştirir. New York University Langone Medical Center’den alınan bilgiye göre, guarana çayının içindeki kafein, olası başağrısının sorumlusu olarak görülmektedir. Diğer canlandırıcılar olan teobromin ve teofilin de rol oynayabilir. “Neurological Sciences“da, 2007 yılında yayınlanan bir çalışma, düzenli anlamda kafein tüketmeyen insanlar için, kafeinin bazen etkili bir baş ağrısı terapisi olduğunu da söylemektedir.

“Journal of Human Nutrition and Dietetics”in Haziran 2001 sayısında, Medical Center Charlottenlund’daki  araştırmacılar, guaranın kilo verdirme becerisinin, hızla tokluk hissettirmesine bağlı olduğunu iddia etmektedir. Danimarkalı araştırma grubuna göre, guarana içeren bileşik tüketen kilolu insanlar, ortalamadan daha hızlı kilo kaybetmektedir.

Günümüzde guarana, belirli enerji içecekleri ve diyet takviyelerinde, canlanma sağlayarak ve açlıkla savaşarak kilo vermeyi desteklemek üzere kullanılmaktadır. Guarana, etkin bir biçimde kilo vermeyi, sinir sistemini lipoliz sürecine girmeyi ikna ederek destekler. Bu süreç, vücuttaki yağın kana karışmasını ve egzersiz sırasında enerji olarak kullanılmasını içerir. Guarana kullanmak, fiziksel aktiviteyi ve dayanıklılığı yükseltir, metabolizmayı daha fazla kilo vermesi için yükseltir.

Bazı raporlar, guarananın etkisinin kafeinden çok daha uzun olduğunu göstermiştir. Günlük 75 mg. guarana dozu, hafıza ve kavrama yeteneğinde olumlu etkiler yaratır.  1 Ocak 2007 tarihinde, Journal of Psychopharmacology, “Guarananın insanlar üzerindeki akut davranışsal etkileri üzerine Çift-kör, plasebo kontrollü, çoklu-dozlu değerlendirmesi” adında bir çalışma yayınlamıştır. Northumbria University, Human Cognitive Neuroscience Unit, Division of Psychology tarafından yürütülen çalışma, guarananın duygu-durum ve kavrama becerileri üzerindeki etkileri araştırmıştır. Deneklere ayrı ayrı, 37.5 mg, 75 mg, 150 mg ve 300 mg guarana dozları verildi. İşin ilginç tarafı, 37.5 ve 75 mg.lık dozlar, yüksek dozlardan daha iyi sonuçlar getirmişti.

Kafein, bazı analjezikler ve ağrı kesicilerin etkinliklerini arttırır, buna aspirin, Anacin ve Excedrin de dahildir. U.S. National Institutes of Health’in web sayfasında, kafeinin migren ağrıları için de yararlı olduğu söylenmektedir.

1989 yılında, trombosit agregasyonunu inhibe etme yeteneğine sahip guarana tohum ekstresi için, Amerika’da patent alınmıştı. Patent, guarananın kan pıhtılaşması oluşumunu engellediği ve oluşmuş olan pıhtıları parçaladığını anlatıyordu. Klinik kanıtlar, 1989 patenti ile birlikte sunuldu ve yine, 1991 yılında Brezilyalı araştırmacı bir grup benzer bir rapor verdi.

Guarana aynı zamanda, uyarıcılar olan teofilin ve teobromin gibi ksantin alkoloidler de içerir. Chipola University’ndeki Health Sciences Department tarafından oluşturulan sunumda, bu alkoloidlerin astımlı ve bronşial  sorun yaşayan hastaların solunum yollarını açmaya yardımcı oldukları bilgisi yer aldı. Guarana üzerinde, kemoterapinin yaygın yan etkisi olan yorgunluk ile potansiyel savaş konusunda da çalışmalar yapılmıştır. Randomize bir deneyde, kemoterapi gören 75 göğüs kanser hastasına 21 gün boyunda günde iki kez 75 mg. guarana, ya da plasebo verildi. Deneyin sonunda guarananın yorgunluğu azalttığı ile ilgili kanıtlar bulundu.

Nasıl Kullanılır?

Ortalama kullanım dozu, 500-1000 mg. Guarananın %22 kafein oranı ile standartize edilmesi uygundur – yani, 200 mg. kafein için 900 mg guarana tüketilmelidir. Guarana yasaklanmış değildir, ancak fazla kullanılması da yasal değildir. İdrardaki legal miktar, 12 mcg/ml kafein olmalıdır. Çünkü guarana ve diğer kafein içeren ürünler uyarıcı sınıfına girerler. Uluslararası Olimpiyat Komitesi, katılımcıların uyarıcı kullanmasını yasaklamıştır.

Guarana Yan Etkileri Var mı?

Guarananın bir çok yan etkisi içeriğindeki yüksek kafein yüzündendir. Merkezi sinir sistemini uyardığından, insomniya, (uykusuzluk), sindirim bozukluğu, anksiyete ve aritmiye neden olabilir. İçeriğindeki yüksek kafein yüzünden günde 600 mg’dan fazla alınmamalıdır, yüksek tansiyonu ve kalp sorunu olanlara tavsiye edilmez. Hamileler ve çocuklar da kullanmamalıdır.

Guarananın trombosit agregasyonu ve tromboksan sentezini azalttığı tespit edilmiştir, bu nedenle aspirin, warfarin gibi antikoagülanlar ve tiklopidin, klopidogrel gibi trombosit inhibitörleri ile birlikte alındığında kanama riskini artırabilir. Guarana MAO inhibitörleri ile kombine edilmemelidir; baş ağrılarına neden olabilir.