N-Asetil Sistein Nedir ve Ne İşe Yarar?

N-Asetil Sistein Nedir? N-asetil sistein (NAC), genellikle besinlerde bulunan ve vücut tarafından sentezlenen, amino asit sisteinin değiştirilmiş formudur.

Araştırmalar

“International Journal of Chronic Obstructive Pulmonary Disease” Haziran 2006 sayısındaki çalışma, 600 mg. lık NAC dozunun, KOAH ile baş etmede etkili olduğunu göstermiştir. “European Respiratory Review,”da yer almış 2010 yılına ait bir çalışma, solunum yolu ilaçları kullanmayan KOAH hastaları üzerinde N-asetil sisteinin semptomları düzeltici etkisi olduğuna değinilmiştir.

Pulmonary Fibrosis Foundation’a göre,  oral yolla N-asetil sistein kullanımı, özellikle idiopatik pulmonar fibroz hastalarında, akciğer fonksiyonunu geliştirmektedir.

“Clinical Therapeutics” dergisi Şubat 2000 sayısında yayınlanan bir meta-analiz, kronik  bronkopulmoner hastalarının  NAC ile uzun dönem terapisinin yararlarını araştırmıştır. 3 ay boyunca NAC kullanmak, hastalığı taşıyanlardaki ölüm oranını düşürmüş; semptomatik parlamaları %40 oranında azaltmıştır.

N-asetil-Lsistein; akciğer ve bronş mukozalarını parçalamakta kullanılan, L-sisteinin asetile edilmiş formudur. Doğrudan hücreleri koruduğu ve bağışıklık sistemini desteklediği görülmüştür. NAC, vücudun, amalgam dolgularda kullanılan cıva gibi ağır metaller, boya yüzünden kadmiyum, kurşun ve sigara dumanı gibi toksinleri nötrize etmesine yardımcı olduğundan, vücudun yaşamsal fonksiyonları için kritik bir önem taşır.

Kurşun, cıva ve arsenik gibi ağır metaller, N-asetil Sistein yoluyla detoksife edilerek vücuttan dışarı atılırlar. “Prescrire International” 2011 sayısında yayınlanan bir çalışma, astominofen (parasetamol) zehirlenmesi yaşayan hastaların  N-asetil Sistein tedavisine kolaylıkla yanıt verdikleri görülmüştür. N-asetil Sistein, aynı zamanda vücudu astominofen toksisitesinden korur ve hastanelerde astominofen zehirlenmesi yaşayan hastalar üzerinde kullanılmaktadır.

“Cancer Epidemiology, Biomarkers and Prevention”da Şubat 2002 yılında yayınlanan bir çalışma, sigara içenlerin N-asetilsistein kullanmaları kanser gelişimine engel olduğunu göstermiştir. N-asetil Sistein’in, kolon astarındaki belirli hücrelerin üremesini azalttığı ve kolonda tekrarlayan polipler yüzünden kolon kanseri riski taşıyan kişilerde, bu riski düşürdüğü görülmüştür.

Kanser araştırmaları, NAC’ın, tümörün, kendini sarmalayan dokuları zaptetme becerisini büyük ölçüde azalttığını göstermiştir. Çalışmaların biri, NACın,  metastasları %80 oranında azalttığını gözler önüne sermiştir. NAC kolon kanserinden korunmakta da kullanılmaktadır. Çift kör plasebo kontrollü, kolondan polip aldırmış 62 kişinin katıldığı bir ön çalışma yapıldı. Poliplerde gözlenen anormal büyümenin, kolon kanserinin ilerlemesi ile yakın ilişkisi vardı. bu çalışmada, NAC tedavisinin potansiyel anti-kanser yararları, rektumdan biyopsi alınarak değerlendirildi. 12 hafta süreyle günde 800 mg. NAC kullananlar, plasebo grubuna oranla, biyopsi yapılmış doku üzerinde daha fazla normal hücreye sahip olduklarını gösterdiler.

“World Journal of Gastroenterology” de  yayınlanan bir çalışma, bir çok rahatsız semptomlar taşıyan iltihaplı bağırsak hastalığı ülserli kolit hastalarının semptomlarından çoğu N-asetil Sistein tarafından azaltıldığını göstermiştir.

“Biological Psychiatry“de Eylül 2008’de yayınlanmış çalışmada, N-asetil Sistein’in, biopolar bozukluk yaşayanlarda görülen depresyon semptomları üzerindeki etkileri test edildi. Çalışma, antioksidanı kullanan hastaların daha az depresyon semptomları göstermesiyle, N-asetil Sistein’in, depresyonun bazı semptomlarının  tedavisinde kullanılabileceğini akla getirdi. N-asetil Sistein, aynı zamalda kompüsif davranışlar (saç çekme, trikotilomani, kumar), kokain ve sigara bağımlılığını tedavi etmekte de kullanılmıştır.

2008 yılında yapılmış ve “Biological Psychiatry”de yayınlanmış bir araştırma çalışması; N-asetil Sistein taşıyan takviyelerin şizofreniye bağlı semptomları iyileştirebileceğini bulguladı. Araştırmacılara göre, 24 hafta içerisinde N-asetil Sistein kullanan gönüllülerin şizofreni tanısındaki gelişme derecesi plaseboya oranla, oldukça yüksekti.

“Cerebellum“da Ocak 2007’de yayınlanan bir çalışma, N-asetil sistein takviyelerinin büyük olasılıkla alzheimer hastalığı ile savaşmakta önemli bir araç olduğunu öne sürmüştür. Araştırmacılara göre, NAC; nöronlar ve mitokondri üzerindeki oksidatif stresi azaltıyor ve hastalığa bağlı hücre ölümlerini azaltıyordu.

İmmünolojik olarak, NAC, T-hücrelerini büyük ölçüde arttırmaktadır. Aslında tüm AIDS hastalarında NAC ve glutasyon eksikliği gözlenir.  NAC’ın in vitro çalışmalarda, HIV replikasyonunu baskıladığı ve belirli bağışıklık hücrelerinin patojenleri öldürme becerilerini geliştirdiği görülmüştür. The University of Hawaii, antioksidan tedavinin bir parçası olarak NAC’ın, HIV/AIDS teşhisi altındaki kişiler üzerinde kullanılması gerektiğine işaret etmiştir.

Nasıl Kullanılıyor?

Sağlıklı bireylerin NAC kullanmalarına gerek yoktur. Takviyenin ortalama doz değerleri tam olarak bilinmemesine karşın, araştırmaların çoğunda 250-1.500 mg arası günlük doz tercih edilmiştir. Biopolar depresyon üzerinde çalışan Avusturalyalı araştırma ekibi Berk, hastaların kullandığı reçetelenmiş ilaçların yanı sıra, günde iki kez 1000 mg NAC kullanmışlardır. Glutasyonun takviye formu ile ilgili sindirim sürecinde bir problem göze çarpsa da, araştırmacılar, oral N-asetil Sistein’in glutasyonun serum düzeylerini yükselttiğini görmüşlerdir.

N-asetil Sistein tedavisi altındayken, aynı zamanda alınan oranın 2-3 katı C vitamini de alınması önerilmektedir. Aksi takdirde, L-sistein’in oksidize halinin ortaya çıkışı yüzünden yarardan çok zarar görülebilir. C vitamini, sisteinden üretilen az miktardaki glutasyonun muhafazasına yardımcı olduğundan, halen antioksidan görevi görmesine neden olur.

Yan Etkileri Var mı?

NAC çinkonun idrarla atılmasını çoğaltabilir. Bu yüzden belirli bir periyodda uygulanacak NAC terapisine, çinko ve bakır eklenmesi de uygundur. Belirli ilaçlar, N-asetilen Sistein ile etkileşime girebilirler. Şiddetli enfeksiyon ya da septisemi hastaları üzerinde kontrendikedir ve sağlıklı bireylerin günlük anlamda takviye olarak kullanmaları uygun değildir. Unutmamalıdır ki; N-asetil Sistein, antibiyotiğin etkilerini zayıflatmaktadır. Nitrogliserin alınıyorsa, NAC şiddetli başağrıları yaratabilir, nitrogliserine olan toleransı yükselir, anjinden muzdarip olanlar için etkisini azaltır.