Rooibos Çayı Faydaları Nedir?

Rooibos, ya da kırmızı çalı denilen çay, Güney Afrika’ya özgü olan küçük bir çalının yapraklarından elde edilir. Sadece, kışları yağışlı, yazları sıcak ve kurak, toprağı uygunca kumlu olan Western Cape’in, ve Coderberg bölgesinde yetiştirilir. Rooibos çay yaprakları, toplandıktan sonra oksidasyonu önlemek amacıyla hemen kurutulur ve buna yeşil roobios adı verilir. Roobios çay yaprakları fermente olduklarında, turuncu-kırmızı bir renk alırlar. Fermente olmamış yeşil rooibos çayı, daha yüksek düzeylerde antioksidandır. Fermente olanın tadı ise daha tatlıcadır.

Rooibos Çayı Faydaları ve Araştırmalar

Rooibos (Aspalathus linearis) çayı, kafeinsizdir ve flavonoidler bakımından çok zengindir. Rooibos çayının içerdiği ana flavonoidler olan aspalathin ve nothofagin, diğer flavonoidlerden çok daha güçlü bir anti-oksidatif aktiviteye sahiptir. 2008 yılında, önde gelen, uluslararası bir araştırma dergisi (Etnofarmakoloji Dergisi), Rooibos araştırmasının elli yıldan fazlası ile ilgili 37 sayfalık bir inceleme yayınladı. Bu çalışma, Rooibos’un birçok olumlu etkiye sahip flavonoid antioksidanların büyük bir kaynağı olduğunu onaylamıştır.

Rooibos’daki antioksidanlar  o denli etkilidir ki, kandaki antioksidan seviyelerini ölçülebilir bir şekilde yükseltir. Böylelikle, vücudun iç savunma sistemlerini hastalığa karşı arttırır. Etkisi, 500 ml Rooibos çayı içtikten yaklaşık bir saat sonra zirveye ulaşır. Güney Afrika’daki Rooibos ile ilgili çalışmalar, insanların gün boyuna yayılmış altı bardak Rooibos içmeleri ile, optimum sağlık koşullarına erişebileceklerini göstermiştir.

“Bu yüzden, sağlığa bütünüyle iyi gelsin diye, gün boyunca 6 fincan rooibos içmenizi öneriyoruz.” Cape Peninsula University of Technology’den, kalp sağlığını düzeltmek için rooibos çayının yararlı etkileri üzerine çalışan Prof. Jeanine Marnewick’in sözleri…

Rooibos bitkisinin yaprakları, aspalatin adlı bir madde içerir. Aspalatinin çoğu, kırmızı çayın fermentasyonu esnasında ayrıştırılır, ama hazırlanmış çay yapraklarında da birazı bulunmaktadır. Tam da aksine, yeşil rooibos’daki fermantasyon eksikliği, çayın aspalatini korumasına yol açar. South African Rooibos Council’dan, Prof. Lizette Joubert ve Prof. Wentzel Gelderblom’a göre, büyük olasılıkla rooibos çayındaki aspalatin, bitkinin anti-kanser ve anti-enflamatuar özelliklerinden sorumludur.

Araştırmalar rooibos çayının anti-inflamatuar, antiviral, antimutagenik, antikanserojenik ve antiaterosklerotik etkiler de dahil olmak üzere antioksidan ile ilişkili faydalar sağlayabileceğini önermektedir. Rooibos’ta bulunan en önemli bileşikler, güçlü antioksidan ve antimutagenik etki gösteren ve hayvan deneylerinde antioksidan, bağışıklık uyarıcı ve anti-kanser özellikler gösteren nothofagin ve aspalathin’tir. “Bioscience, Biotechnology and Biochemistry” dergisinin Ekim 2001 sayısında bildirilen çalışmaya göre, rooibos ektresi, immun sisteminin son derece spesifik bir yanıt oluşturma kabiliyetini arttıran bir şekilde, interlökin düzeylerini modüle etti. Bir Japon araştırması, rooibosun artan antioksidan aktivite ve bunun sonucunda oksidasyona bağlı DNA’ya verilen hasarın azalması yoluyla kolitli farelerdeki iltihabı azaltabileceğini göstermiştir.

Cape Peninsula University of Technology’deki Medical Research Council’s PROMEC Unit and the Oxidative Stress Research Centre’daki Güney Afrikalı araştırmacılar, Rooibos çayının cilt kanserinden korunmada etkili olduğunu bulmuşlardır.

“Yıllardır rooibos’un çeşitli kanser hastalıkları üzerindeki etkisini araştırıyoruz ve bu bitkinin çeşitli kanser türleri üzerinde koruma ve yavaşlatma etkisini kanıtlamış bulunuyoruz.” diyor  Cape Peninsula University of Technology’dan Dr Jeanine Marnewick. Doktor, aynı zamanda, Medical Research Council (MRC)’da, “Rooibos ve Kanser” üzerinde de yıllarca çalışmış. “Bitkinin, fermente edilmemiş versiyonu olan yeşil Rooibos, büyük ölçüde kanser hücrelerinin büyümesini engellemekte. Geleneksel rooibos da bu etkiye ulaşabilir ama daha düşük düzeylerde…”Bitki çaylarını kullanarak kemoterapi etkilerini azaltmaya çalışan Dr Wentzel Gelderblom,  bu çalışmalarını MRC’de sürdürmeye devam etmektedir.

Cape Peninsula University of Technology’de görev yapan Prof. Jeanine Marnewick, farelerdeki, UV- kaynaklı cilt tümörleri üzerinde, bitkisel çay özütlerinin etkisini araştırmıştı. Hedeflerinden biri, rooibos ve honeybush çayının, kronik UVB’ye maruz kalmaktan kaynaklanan tümörlerin sayısı, ebadı ve hacmini azalttığını ortaya koymaktı. Çalışma sonuçlarına göre yeşil ya da fermente edilmemiş rooibos, her bir farede tümörlerin sayısını % 75, fermente olmuş rooibos ise % 91 oranında azaltıyordu. Honeybush için eşdeğer bulgular ise sırasıyla  % 86 ve % 64’dü. Çalışma aynı zamanda, yeşil rooibos’un tümörlerin boylarını %91, fermente rooibos’un da % 97 oranında küçülttüğünü bulmuştu. Yeşil honeybush’da bu sonuç %91, fermente olanında ise %95 olarak ortaya çıktı.

Kronik UVB çalışmasının sonuçları, rooibos ve honeybush’un polifenolik açısından zengin olan ekstrelerinin anti-tümör ve ışık-korunum içeriklere sahip olduğudur. Bu sonuçlar, bu maddelerin, güneşe karşı koruma sağlayan kozmetiklerin içerisinde kullanılabileceğini ve insanlardaki melanoma olmayan cilt kanserlerinden korunma stratejisinin bir parçası olabileceğini  göstermiştir.

Dr. Marnewick, Rooibos’un farklı yollarla kansere karşı koruma sağladığını açıklamaktadır:

1.Rooibos, hücrelereri,  DNA hasarı veya mutajeneze karşı koruyarak, kanserle ilişkili değişiklikleri azaltır. Rooibos’un içeriğindeki quercetin, luteolin ve orientin, DNA hücrelerine hasar veren serbest radikaller ile savaşırlar. Rooibos’un antioksidanları, serbest radikallere bağlanır ve onları, daha zarar vermeden hemen önce etkisiz hale getirirler.

2. Rooibos,  DNA’sı hasar görmüş bir hücreyi, kanserojen olmaktan korur.

3.Rooibos,  kanserli hücrelerin bölünerek kitleler haline gelmesine ve tümör oluşturmasına engel olur.

4.Rooibos, karaciğerdeki doğal antioksidanların düzeyini yükselterek karaciğerin antioksidan statüsünü geliştirir.

5.Rooibos aynı zamanda, karaciğerin kansere sebep olacak bileşikleri bünyesinden atmasına neden olur. CANSA’daki araştırmaların başında bulunan Dr Carl Albrecht, CANSA’nın finanse ettiği Rooibos çalışmalarından oldukça etkilenmiş olduğunu söylemektedir. “İnanıyoruz ki, Rooibos, kanseri önlemesi ile ilgili, önemli bir durumdur. Hayvanlar üzerinde yaptığımız deneyler bu durumu desteklemektedir ve gelecekte aynı çalışmaları insanlar üzerinde yapmayı umuyoruz.  Bu bağlamda, günde 6 bardak rooibos çayı tüketmek, vücudun öz antioksidanı olan glutatyonu büyük ölçüde yükseltmektedir.”

Glutatyon, indirgenmiş halde, vücudun kendi antioksidanıdır. Ama hem yaş aldıkça, hem de sigara gibi diğer faktörler yüzünden, zaman içinde azalma gösterir. Glutatyon, kalp krizi ve kanser riskini azaltır, yaşlanmayı yavaşlatır.

Albrecht’in açıklamalarına göre, CANSA’nın araştırması, günde 6 bardak rooibos çayı tüketimi ile, oksidize olmaya indirgenmiş glutatyon oranını vücutta %100 oranında yükselttiğini kanıtlamıştır. Sağlıklı hücrelerde, var olan glutatyonun %90’ı indirgenmiş formdadır ve  ortalama %10’u ise oksidize’dir. Oksidize glutatyonun yükselmiş düzeyleri ise, toksik maddelerin hücreye hasar verdiğinin göstergesidir.

Japonya’daki araştırmacılar, suda çözünülebilen rooibos fraksiyonunun aktif bileşenlerinin, bağışıklıkları baskılanmış fareler üzerinde, bağışıklık fonksiyonunu yenileştirdiğini ortaya koymuşlardır. 2001 yılının Ekim ayında “Bioscience, Biotechnology and Biochemistry” de yayınlanan bir Japon çalışmaya göre, Rooibos çayındaki flavonoidler; kanser, alerjiler AIDS ve başka bir çok hastalığın tedavisinde değerli görülebilecek antikorların üretimini geliştirebilir. Rooibos, büyük miktarlarda, antioksidan yeteneğine sahip bileşenler olan flavonoidler içerir. Ayrıca, rooibos çay flavonoidler, özellikle toksinler ve bulaşıcı maddeler özelliğindeki antikorları üretmek için bağışıklık sisteminin uyarılmasını sağlar, kısmen de bağışıklık sisteminin, enfeksiyonları tanıyabilmesi ve karşılık verebilmesine yardımcı bir sinyal molekülü olan interlökin-2 üretimini uyarır.