Böbrek, kan ve sinir sistemini etkileyen EHEC, Enterohemorajik Escherichia Coli bakterisinin kısaltılmış adıdır. EHEC bakterisi, hayvan ve insan dışkısıyla kirlenmiş su ve yiyeceklerle bulaşır. Hastalığın ilk belirtileri mide bulantısı, kusma ve kanlı ishaldir.
EHEC Bakterisi Nedir?
EHEC, Shiga toksin üreten E.coli’lere verilen addır. Escherichia Coli , insan ve memeli hayvanların bağırsak florasında yer alan bir bakteri türüdür. Bu bakteri normal bağırsak mikroflorasının bir parçası olmakla beraber, genellikle zararsızdır. Fakat, E. colinin bazı türleri toksin üretebilmektedir. Toksin üreten bu türler enterohemorajik E. coli (EHEC) olarak bilinir. E.coli O157:H7 en önemli EHEC serotipi olup, salgın ya da tek tek vakalar şeklinde görülebilen ciddi bir sağlık sorunudur.
Bakteriden salgılanan toksin, güçlü bir kırmızı kan hücresi parçalayıcısıdır. Bu yüzden, hastalık sırasında sadece bağırsak iltihabı ve kanaması görülmez. Ayrıca bakterinin salgıladığı zehir kana karışarak kırmızı hücrelerde yıkıma sebep olur ve kan yıkım ürünleri böbreklerden atılır. Bazı kişilerde kan yıkımı oldukça ağır seyreder ve yıkım ürünlerinin fazlalığı sebebiyle böbrek yetmezliği ve ardından kanda üre düzeyinin yükselmesi görülür. Hemolitik Üremik Sendrom olarak adlandırılan bu durum hayati risk taşır. Bu duruma en çok yol açan EHEC serotipi O157:H7’dir. Kan nakli ve böbrek diyalizi sıkça gerekli olur. 3 bin 604 EHEC vakasının görüldüğü Kuzey Almanya merkezli salgında hastaların 852’inde Hemolitik Üremik Sendrom gelişmiş ve bu hastaların 28’i hayatını kaybetmiştir.
Pekin Gen Bilimi Enstitüsü ve Hamburg-Eppendorf Üniversite Hastanesi araştırmacıları, EHEC’in “mutasyona” uğramış 2 ayrı bakteriden kaynaklandığını ve antibiyotik ilaçlara karşı direnç kazandığını açıklamışlardır. Araştırmalar, tüm Avrupayı etkileyen EHEC bakterilerinin, 2001 yılında Almanya’da ve 2002’de Afrikada bir enfeksiyondan izole edilen E. coli ile büyük oranda benzerlik taşıdığını göstermiştir. Ancak, 2011’de izole edilen EHEC’lerin antibiyotik ilaçlara karşı daha dayanıklı ve hastalığa yol açma kapasitelerinin daha fazla olduğu görülmüştür.
EHEC Belirtileri
Karın ağrısı, sulu ishal, kanlı ishal, hemorajik kolit, hemolitik üremik sendrom, akut böbrek yetmezliği gibi durumlara neden olabilir. Karın ağrısı ve sulu ishal olarak başlayan şikayetler birkaç gün içinde kanlı ishal şeklini alır. Genellikle ateş görülmez. EHEC enfeksiyonu genellikle çocuklarda ve yaşlı hastalarda ağır komplikasyonlu seyreder.
Bakteri alındıktan sonra belirtilerin görülmesi için geçen süre yaklaşık 3-5 gündür. Ağır klinik tablo gelişmeyen hastaların tümü 10 gün içerisinde iyileşir. Hemolitik üremik sendrom’un tedavisinde diyaliz, kortikosteroid gibi ilaçlar ve kan transfüzyonu yer alır.
EHEC Neden Önemlidir?
EHEC’in diğer Escherichia coli bakterilerinden farkı güçlü bir toksin oluşturmasıdır. Bakteriler vücuda girip bağırsakta çoğalmaya başladığında, toksin üreterek bağırsakta kanlı ishale yol açarlar ve bağırsak sisteminden dolaşıma geçerek organlara zarar verirler. Sitotoksin denilen bu toksinler, kan dolaşımına geçtikten sonra damar duvarını oluşturan endotel hücrelerine, böbreklerde yer alan bazı hücrelere, alyuvarlara bağlanırlar ve bu hücrelerde hasara yol açarlar. Bunun neticesinde pıhtılaşmaya sebep olan bazı faktörler salınır, trombosit adlı pıhtılaşma pulcukları kümeleşir. Daha sonra başta böbrekler olmak üzere organlardaki kılcal damarlar tıkanır ve bu organların işlevinde bozukluk ortaya çıkar. Alyuvarların tahrip olması nedeniyle de kansızlık meydana gelir. Toksinin yol açtığı ve organları etkileyen belirtiler, genellikle ilk belirtilerin görülmesinden bir hafta-on gün sonra kendini gösterir.
Nasıl Bulaşır?
Pişmemiş ya da az pişmiş etler, pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri, doğal gübreyle yetişen çiğ tüketilen sebzelerin iyi yıkanmadan ya da bu besinlerin dışkıyla kirlenmiş su ile yıkanmaları nedeniyle bulaşır. Çok az sayıda bakteri (10-100 adet) hastalığa neden olabilir.
Bakteri 70 derecenin üzerindeki sıcaklıkta tahrip olduğu için özellikle et ve et ürünlerinin iyi pişirilmesine dikkat edilmesi gerekir. Hamburger ve köfte gibi yiyecekler pişirilirken en ortadaki bölümde sıcaklık 72 dereceyi geçmelidir.
Antibiyotik ve İshal Kesici İlaçlar Riskli Olabilir!
Antibiyotik ve ishal kesici ilaç kullanımı hastalığın ağırlaşmasına yol açabilir. Bağırsak hareketlerini azaltan ilaçların kullanılması bağırsakların EHEC’den temizlenmesini geciktirip toksin emilimini devam ettirerek organlara zarar verme olasılığını artırır. Uzmanlar, bakterileri kaynaklı hastalıklarda antibiyotiklerin olumlu etkilerine rağmen, EHEC vakalarında antibiyotik kullanımının bazen tehlikeli olabileceğini belirtiyorlar. Hasta, kanlı ishal olduğunda, antibiyotik kullanırsa sonuç ölümcül olabilir. Çünkü EHEC bakterisi toksin salgılar. Antibiyotik alındığında toksinler artarak ölüme yol açabilir.
Yukarıda yeralan metin haber ve bilgi amaçlı hazırlanmış olup, hekimin uygulayacağı teşhis ve tedavisinin yerine geçmez. Herhangi bir tedavi sürecine başlamadan önce mutlaka sağlık uzmanının görüş ve onayı alınmalıdır.
